Στις 5 Αυγούστου 2023 απεβίωσε στο Παρίσι η Hélène Carrère d’Encausse.
Η εκλιπούσα γεννήθηκε στο Παρίσι το 1929 με το όνομα Hélène Zourabichvili και ήταν γεωργιανής καταγωγής. Απέκτησε τη γαλλική υπηκοότητα το 1950. Σπούδασε στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων (Science Po) απ’ όπου απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα (1963), ενώ έλαβε στη συνέχεια διδακτορικό δίπλωμα στο πεδίο των Γραμμάτων. Δίδαξε Ιστορία καθώς και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και υπήρξε διευθύντρια σπουδών στο Εθνικό Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών (Fondation nationale des sciences politiques-FNSP). Εξελέγη στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών το 1990 και, από το 1999 έως το θάνατό της, ήταν η πρώτη γυναίκα που υπηρέτησε ως μόνιμη Γραμματέας (Secrétaire perpétuel) της Γαλλικής Ακαδημίας. Ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική και υπήρξε μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1994 έως το 1999, κατόπιν εκλογής της, και αντιπρόεδρός του για την εξωτερική πολιτική και την άμυνα, ενώ κατέλαβε πλήθος άλλων σημαντικών θέσεων όπως της αντιπρόεδρου της επιτροπής των γαλλικών διπλωματικών αρχείων και της πρόεδρου του επιστημονικού συμβουλίου για τη μετανάστευση και την αφομοίωση. Το 2008 εξελέγη Ξένη Εταίρος της Ακαδημίας Αθηνών, στη Β’ Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών, στον κλάδο της «Ιστορίας».
Το επιστημονικό έργο της Hélène Carrère d’Encausse επικεντρώθηκε στην ιστορία και τον πολιτισμό της Ρωσίας και της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και γενικότερα των χωρών και των λαών της ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας. Δημοσίευσε πολυάριθμα συγγράμματα, στα οποία συγκαταλέγεται και η έκδοση του 1978 με θέμα “L’Empire éclaté” αναφορικά με την επερχόμενη πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Για το έργο της έλαβε διεθνή αναγνώριση και της απονεμήθηκαν τιμητικές διακρίσεις, όπως ο Μεγάλος Σταυρός της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλίας (το 2011), καθώς και το Μετάλλιο του Τάγματος της Τιμής της Ρωσίας, ενώ τον περασμένο Μάιο έλαβε το βραβείο “Princess Asturias” της Ισπανίας για τη συνεισφορά της στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών.
Ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο Emmanouel Macron, σε ανακοίνωσή του απέτισε φόρο τιμής στην εκλιπούσα και την περιέγραψε ως μία σπουδαία ιστορικό που άφησε μία αθάνατη κληρονομιά.
Η Hélène Carrère d’Encausse εξέφρασε, πέρα από τις συγκεκριμένες επιστημονικές ενασχολήσεις της, την ανάγκη για μια ευρύτερη επικοινωνία με σκοπό τη διεύρυνση του πολιτιστικού διαλόγου μεταξύ των λαών, αλλά και προσωποποίησε την τάση για την απόδοση, στο πλαίσιο αυτό, ειδικού ρόλου στην Ελλάδα και στον Ελληνισμό.
Η Ακαδημία Αθηνών απευθύνει τα ειλικρινή της συλλυπητήρια προς την οικογένεια και τους οικείους της καθώς και προς τη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών.
