Σημεία συνέντευξης του Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ
και Κυβερνητικού Εκπροσώπου, Γιάννη Οικονόμου,
στον τηλεοπτικό σταθμό «ΑΝΤ1»
και τον δημοσιογράφο, Νίκο Χατζηνικολάου
Για την ανείπωτη σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη
Η συζήτηση γίνεται υπό τη σκιά βαριάς οδύνης για την απώλεια των ανθρώπων, το πένθος των συγγενών και για τα πολλά «γιατί» της κοινωνίας. Ούτε διαχέουμε, ούτε κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η τραγωδία έγινε με την Κυβέρνησή μας στο τιμόνι της χώρας, αυτό δεν αλλάζει και έχουμε τη δική μας ευθύνη. Πραγματογνώμονες, η Δικαιοσύνη, η δημοσιογραφική έρευνα αναδεικνύουν και θα φέρουν στο φως τα πάντα, χωρίς αμφιβολία. Εμείς από την πρώτη στιγμή είπαμε ότι ούτε θέλουμε, ούτε μπορούμε και ούτε πρέπει να κρυφτούμε πίσω από την αλληλουχία αδιανόητων λαθών. Διότι αν είχαμε το σύστημα που ήταν να ολοκληρωθεί το 2016, το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη δεν θα είχε συμβεί. Υπό αυτήν την έννοια, προφανώς και φταίμε στο μερίδιο που μας αναλογεί. Αυτό σημαίνει ότι αφενός τα τέσσερα χρόνια δεν καταφέραμε να υλοποιήσουμε το αντικείμενο της σύμβασης της τεχνολογικής υποδομής, το οποίο θα απέτρεπε το δυστύχημα παρά την αλληλουχία των λαθών που έγιναν.
Όμως, με κάθε ειλικρίνεια και χωρίς διάθεση αντιπολίτευσης, συμψηφισμού ή επιμερισμού άλλων ευθυνών, φταίμε και φταίνε και οι Κυβερνήσεις και οι διοικήσεις όλων των ετών, που μια σύμβαση για την κατασκευή ενός έργου υποδομής που θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2016, δεν ολοκληρώθηκε. Φταίνε οι Κυβερνήσεις και η δική μας και οι διοικήσεις όλων των εποχών που δεν καταφέραμε να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο έτσι ώστε ο χρόνος απόκρισης σε προσφυγές ή απόφασης προσλήψεων να μην διαρκεί χρόνια. Φταίμε και φταίνε οι Κυβερνήσεις και οι διοικήσεις σειράς ετών που δεν συγκρούστηκαν με παθογένειες και με νοοτροπίες που εμπόδιζαν την αξιολόγηση, τη σωστή διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού. Δεν μπορούμε, δυστυχώς, να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω και να αποτρέψουμε το μοιραίο που έγινε. Εκείνο όμως που μπορούμε να κάνουμε -και θα το εγγυηθούμε- είναι να μην υπάρξει καμία είδους συγκάλυψη, να αναδειχθούν και να αποδοθούν οι ευθύνες παντού από τη Δικαιοσύνη, τους πραγματογνώμονες, να καταλογιστούν οι συνέπειες για τις ευθύνες που υπάρχουν και κυρίως να κάνουμε ό,τι πρέπει και ό,τι απαιτείται -άμεσα ξεκίνησαν οι δράσεις στην κατεύθυνση αυτή- έτσι ώστε να έχουμε ασφαλείς σιδηρόδρομους και να μην ξαναζήσουμε τέτοιου είδους τραγωδία.
Η πραγματικότητα είναι ότι στη Λάρισα λειτουργούσε κέντρο τηλεδιοίκησης περιορισμένης εμβέλειας -5,5 χλμ. το οποίο είχε εγκατασταθεί το 2022- στο οποίο μπορούσε να χαραχτεί ηλεκτρονικά η πορεία για να αποφευχθεί το δυστύχημα. Μπορούσε να παρακολουθεί επί 5,5 χλμ. την πορεία του τρένου και υπήρχε πίνακας που την κρίσιμη στιγμή λειτουργούσε. Είχαν χαραχτεί οι διαδρομές σε προηγούμενες βάρδιες από άλλους σταθμάρχες ηλεκτρονικά πάνω στον συγκεκριμένο πίνακα. Επί 5,5 χλμ. θα μπορούσε να παρακολουθεί την πορεία. Δεν αμφισβητείται ότι υπάρχει αυτό.
Όλα αυτά και στις συζητήσεις στη Βουλή και στις έρευνες της Επιτροπής και των πραγματογνωμόνων και πολύ περισσότερο στην έρευνα της Δικαιοσύνης δεν θα αμφισβητηθούν, γιατί εδράζονται πάνω σε συγκεκριμένα γεγονότα.
Διαπιστώνω τελευταία ότι υπάρχουν πάρα πολλοί -δεν αναφέρομαι στην κοινωνία και στους πολίτες, αναφέρομαι σε πάρα πολλούς που έχουν δημόσιο λόγο και οι οποίοι προσπαθούν να αναδειχθούν σε τιμητές της ειλικρίνειας των συναισθημάτων μας- που αμφισβητούν και κρίνουν με πολύ μεγάλη ευκολία την ειλικρίνεια της συγγνώμης και των συναισθημάτων μας. Δημοκρατία έχουμε, ο καθένας δικαιούται να λέει ό,τι θέλει, ακόμα και αν δεν γνωρίζει, ακόμα και αν δεν έχει άμεση σχέση με το περιστατικό, ακόμα και αν δεν έχει πρόσβαση στην ουσία της πληροφορίας, ακόμα και αν καταπίνει αμάσητο ό,τι ακούγεται αυτό το διάστημα, ακόμα και αν ορισμένοι πολλές φορές θεωρούν αυτονόητες τις δικές τους συγγνώμες για άλλα περιστατικά. Η συγγνώμη και η θλίψη που νιώθουμε για το γεγονός είναι ειλικρινής γιατί μπορεί να χάσαμε φίλους μας, γιατί κάνουμε όλοι -όπως και η ελληνική κοινωνία- την προβολή ότι στα θύματα μπορεί να ήταν οι δικοί μας άνθρωποι, οι δικοί μας φίλοι. Τι να πεις στους γονείς που έχασαν τα παιδιά τους; Τι να τους κοιτάξεις και τι δικαιολογία να βρεις; Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τους εγγυηθείς ότι δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος που φταίει να μείνει ατιμώρητος. Οποιος και αν είναι, όπου και αν είναι είτε αυτό αφορά ποινικές, είτε διοικητικές ευθύνες. Ότι θα κάνεις ό,τι περνά από το χέρι σου άμεσα και γρήγορα για να μην ξανασυμβούν αυτά.
Δεν καθόμασταν με σταυρωμένα τα χέρια για τον σιδηρόδρομο αυτά τα τέσσερα χρόνια. Εγιναν βήματα σημαντικά -που δεν είναι η ώρα να τα πούμε τώρα γιατί θα ακούγονται προκλητικά στα αυτιά της κοινωνίας- αλλά η πραγματικότητα είναι αυτή, ένα μεγάλο κομμάτι του συστήματος αυτού λειτουργεί. Δυστυχώς -και αυτό είναι το μεγάλο μας βάρος και είναι η μεγάλη μας ευθύνη- το σύστημα αυτό δεν υπήρχε στο συγκεκριμένο σημείο. Προφανώς και η τραγωδία αυτή ανέδειξε ότι πρέπει να πάρουμε πολύ περισσότερα μέσα ασφαλείας.
Θα αποδοθούν και οι ποινικές και οι διοικητικές ευθύνες στην εσωτερική πυραμίδα του ΟΣΕ, που έκανε τις συγκεκριμένες επιλογές. Αναλαμβάνουμε την ευθύνη ότι υπάρχουν πράγματα που δεν κάναμε. Υπάρχουν πράγματα που δεν κάναμε τόσο καλά όσο θα θέλαμε σε αυτό τον τομέα. Όμως οι παθογένειες και οι νοοτροπίες που γέννησαν την τραγωδία των Τεμπών δεν είναι τωρινές και ας μην είμαστε υποκριτές. Η πολιτική αποτίμηση θα γίνει στην ώρα της. Αυτή η σύμβαση έχει δέκα παρατάσεις, έξι δόθηκαν κατά την περίοδο της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και τέσσερις κατά την περίοδο της δικής μας διακυβέρνησης. Τα ξέρουν πολύ καλά και στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο κ. Σπίρτζης τα ξέρει πάρα πολύ καλά, του τα είχε πει και η Αρχή Διαφάνειας, του τα είχαν πει και Ευρωπαίοι Επίτροποι. Μιλάω μόνο με γεγονότα και τα τεκμήρια, τα έγγραφα θα κατατεθούν.
Ο σταθμάρχης δεν ήταν «ρουσφέτι», ήταν ένας άνθρωπος που -χωρίς αμφιβολία- δεν θα έπρεπε να βρεθεί σε αυτή τη βάρδια, σε αυτό το Σταθμό μόνος του. Ο Πρωθυπουργός δεν τα έβαλε με συντεχνίες που θρηνούν ανθρώπους τους, τα έβαλε με νοοτροπίες. Τα έβαλε με τη νοοτροπία της Ελλάδας που λέει «ας φύγω από τη βάρδια και μισή ώρα νωρίτερα», τη νοοτροπία που μόλις είδε την καταστροφή, έσπευσε να πάρει αναρρωτική άδεια για να μην τεθεί σε αργία, τη νοοτροπία του να «χώσουμε τον καινούριο που ήρθε τώρα για να κάνουν τριήμερο οι παλιοί». Με αυτές τις νοοτροπίες τα έβαλε ο Πρωθυπουργός, με αυτές τις νοοτροπίες τα βάζει από την αρχή της πολιτικής του καριέρας.
Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν μιλάμε για «ρουσφέτι» και προσωπικό, την ώρα που από τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων -η οποία και αυτή πάσχει από έλλειψη προσωπικού- «επιλέγουμε να αποσπάσουμε δύο από τα στελέχη που έχουμε, στο κόμμα μας». Αναφέρομαι στην απόσπαση σε πολιτικό κόμμα -και στο κόμμα και σε γραφείο βουλευτή- δύο στελεχών της ΡΑΣ, παρά τις προειδοποιήσεις υπηρεσιακών παραγόντων ότι δεν υπάρχει το προσωπικό. Αν σήμερα ήταν υπάλληλος από τη ΡΑΣ στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας, στο Γραφείο Τύπου του κ. Μητσοτάκη, ποια θα ήταν η κριτική; Δεν είναι, όμως, στο Γραφείο Τύπου του κ. Μητσοτάκη, είναι στου κ. Τσίπρα, στο Γραφείο Τύπου, στην Κοινοβουλευτική Ομάδα. Αν σήμερα ήταν αποσπασμένος στο γραφείο βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας υπάλληλος από αυτούς τους λίγους που δεν υπάρχουν στη ΡΑΣ, ποια θα ήταν η κουβέντα για το κομματικό κράτος και το «ρουσφέτι»; Δεν είναι όμως στη Νέα Δημοκρατία. Είναι σε βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, που ασχολείται με τη διαφάνεια.
Σε ό,τι αφορά τα θύματα -αναφέρθηκε και ο Πρωθυπουργός στο Υπουργικό Συμβούλιο- θα υπάρξει πλήρης υποστήριξη στους συγγενείς. Θα ανακοινωθεί την επόμενη εβδομάδα χωρίς φανφάρες και χωρίς καμία διάθεση επικοινωνιακής διαχείρισης, όπως βαφτίζουν κάποιοι την ειλικρινή μας συγγνώμη και τις κινήσεις για να ολοκληρωθούν αυτά που πρέπει γρήγορα και άμεσα στο Σιδηρόδρομο, έτσι ώστε να στηριχθούν οι οικογένειές των ανθρώπων που δεν γυρίζουν πίσω.
Το τραγικό αυτό γεγονός είναι μια τομή στα πράγματα -και σωστά- κάνει ακόμη πιο επιτακτικά τα διακυβεύματα και τα διλήμματα των εκλογών. Εμείς δεν κρυφτήκαμε πίσω από τις δικές μας ευθύνες, η τραγωδία έγινε όταν το τιμόνι της χώρας το είχαμε εμείς. Δεν διστάσαμε να μιλήσουμε με ρεαλισμό ότι οι παθογένειες και οι νοοτροπίες που γέννησαν την τραγωδία των Τεμπών είναι διαχρονικές.
Οι πολίτες ξέρουν ποιος έχει δώσει μάχη και αγώνα διαχρονικά να αλλάξουν αυτές οι παθογένειες, οι νοοτροπίες και οι συστημικές αδράνειες του Κράτους, ποια ήταν αυτά που άλλαξαν και ποιοι ήταν αυτοί που εμπόδιζαν αυτές τις αλλαγές. Οι πολίτες γνωρίζουν ποια είναι η στάση, η νοοτροπία, η κουλτούρα του καθενός. Οι πολίτες θα τα ζυγίσουν και θα τα αξιολογήσουν όλα αυτά.
Είναι πολύ σημαντικό -και αφορά όλο το πολιτικό σύστημα- να μην αφήσουμε την οργή και το θυμό να μετατραπεί σε έναν ιδιότυπο «εμφύλιο πόλεμο» μεταξύ κοινωνίας και Πολιτείας, ούτε μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής. Οι λύσεις πρέπει να είναι πολιτικές και πρέπει να αξιολογηθεί ο καθένας με τι νοοτροπίες έχει συγκρουστεί, σε ποια κατεύθυνση πιστεύει ότι πρέπει να πάνε τα πράγματα, έτσι ώστε να μην ξαναζήσουμε τέτοιες τραγωδίες. Με επιτάχυνση διαδικασιών, με μεγαλύτερη διαφάνεια, με σωστή αξιολόγηση, μακριά από λογικές που μπορεί να εξυπηρετούν μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, αλλά δεν θα δημιουργούσαν προϋποθέσεις για να ζήσουμε αυτά τα τραγικά περιστατικά ή να γινόμαστε μάρτυρες αυτών των διαλόγων που φέρνουν στη δημοσιότητα τα ΜΜΕ. Και αυτά είναι εστία, στοιχεία της παρακμής, αδιανότητα.
Κατά τη διάρκεια αυτής της τετραετίας δεν διορθώσαμε όλες τις χρόνιες παθογένειες και από τα μνημόνια και από τις αδράνειες της προηγούμενης περιόδου. Θα κριθούμε όμως και για τη λογική και για την επιλογή μας να συγκρουόμαστε ασυμβίβαστα με μια σειρά από νοοτροπίες.
