Με την έναρξη της ψηφοφορίας του βρετανικού δημοψηφίσματος, μία συμβουλή που αναρτήθηκε από έναν βρετανό οικονομολόγο αναλυτή στο Twitter μπορεί και να έχει μία χρησιμότητα: «Αν το μυαλό σου λέει “παραμονή” και η καρδιά λέει «έξοδος», θυμήσου ότι το μυαλό είναι ειδικά σχεδιασμένο για να σκέφτεται και ότι η καρδιά δεν είναι παρά μία τρόμπα».
Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα της σημερινής ψηφοφορίας, ας σημειωθεί:
Πρόκειται για ένα δημοψήφισμα ( εργαλείο πολύ προσφιλές στις ανά την ιστορία και τον κόσμο δικτατορίες) που προκηρύχθηκε για να αντιμετωπισθεί μία διαμάχη που ταλανίζει εδώ και δεκαετίες το Συντηρητικό Κόμμα της Βρετανίας.
Οδήγησε σε μία προεκλογική εκστρατεία τοξική, δηλητηριώδη και δημιούργησε μία νοσηρή, επιθετική ατμόσφαιρα που δίχασε τη χώρα. Το στρατόπεδο του «ναι» προσέφυγε σε υπερβολές για να τρομάξει το εκλογικό σώμα υπερτονίζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις του Brexit για την Βρετανία, αλλά το στρατόπεδο του «όχι» ξεπέρασε κάθε προσδοκία ακραίας λαϊκιστικής δημαγωγίας, ψευδών και τερατολογιών.
Αυτού του είδους η εκστρατεία οδήγησε στα άκρα μία πολύ γνωστή συζήτηση στο Ηνωμένο Βασίλειο για τις σχέσεις της χώρας με την Ευρώπη, συζήτηση που δεν θα κλείσει πάντως με τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, δεδομένης της οριακής διαφοράς ανάμεσα στο «ναι» και στο «όχι» και θα στιγματίσει την βρετανική πολιτική ζωή.
Στην περίπτωση επικράτησης του «όχι» στην Ευρώπη, οι διαστάσεις των οικονομικών συνεπειών του Brexit για την Βρετανία και την Ευρώπη είναι άγνωστες, όπως και οι διαδικασίες που θα επισφραγίσουν αυτό το άνευ προηγουμένου διαζύγιο.
Σε πολιτικό επίπεδο, η «ευρωπαϊκή ιδέα» έχει από μόνη της πολλά προβλήματα για να φοβηθεί την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ένωση. Άλλωστε αυτός υπήρξε πάντοτε ένας γάμος συμφέροντος και πολλής γκρίνιας.
Αυτό που έχει να φοβηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η αντανάκλαση ενός Brexit σε άλλους γάμους συμφέροντος από εκείνους που υπάρχουν στους κόλπους της, κυρίως μετά την τελευταία μεγάλη της διεύρυνση.
Ε. Κωτσάκη
