Σχολιασμός της επικαιρότητας σχετικά με τις προτάσεις και τις διαδικασίες για τις αλλαγές στα σχολεία της Β/θμιας Εκπ/σης.
Οι θέσεις που παρατίθενται παρακάτω αφορούν τις προτάσεις της ΔΔΕ Ημαθίας, τις συζητήσεις, τις αντιδράσεις και τη δημοσιοποίηση του θέματος σχετικά με τις μεταβολές στην υφιστάμενη κατάσταση των σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Δημοτικής Ενότητας του Δήμου Αλεξάνδρειας (Γυμνάσια Κορυφής, Πλατέος, Τρικάλων και ΓΕ.Λ. Πλατέος) και αποτελούν αφενός σχολιασμό του ζητήματος που έχει ανακινηθεί τον τελευταίο καιρό και αφετέρου μία προσπάθεια προσέγγισης από διαφορετική οπτική γωνία, ώστε να φωτιστούν αρκετές πλευρές του πολυδιάστατου αυτού θέματος.
Οι περισσότερες από τις θέσεις που θα διαβάσετε έχουν ήδη κατατεθεί αρμοδίως πριν αρκετά χρόνια στον προηγούμενο Διευθυντή της ΔΔΕ Ημαθίας και σήμερα επικαιροποιούνται, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και αφορούν τις προτάσεις για συγχώνευση των τριών γυμνασίων ή των δύο γυμνασίων και τη μετακίνηση του λυκείου ή τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης με τα τρία γυμνάσια και το ένα λύκειο στη Δ.Ε Πλατέος.
Σημείωση 1. Πριν ξεκινήσει η ανάλυση επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δε θα σταθούμε και δε θα σχολιάσουμε λάθη(;) του παρελθόντος, σχετικά με τη δημιουργία όλων αυτών των σχολικών μονάδων, αλλά στο τι πρέπει να γίνει στη συνέχεια.
Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, αναμφισβήτητο γεγονός είναι ότι το Γυμνάσιο Κορυφής δεν είναι πλέον βιώσιμο και δεν μπορεί να καλύψει τους όρους λειτουργίας ενός σύγχρονου σχολείου, εξαιτίας του μικρού αριθμού μαθητών που φοιτούν σε αυτό (λιγότεροι από εξήντα).
Επίσης διαφαίνεται ότι, το αμέσως προσεχές διάστημα, θα υπάρξει μείωση του μαθητικού δυναμικού αρχικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και στη συνέχεια στη Δευτεροβάθμια, ως απότοκος της οικονομικής κρίσης, της υπογεννητικότητας των Ελλήνων και της μείωσης εισροής των παιδιών των οικονομικών μεταναστών. Οι αρμόδιοι του Υπουργείου Παιδείας οριοθετούν το ποσοστό της μείωσης μεταξύ του 15 % και 18 %. Στην περιοχή του Δήμου Αλεξάνδρειας οι εκτιμήσεις δείχνουν, σε πρώτη φάση, αρκετά μικρότερο ποσοστό. Επίσης, συνολικά στην περιοχή του δήμου μας εμφανίζεται, έστω και σε μικρές διαστάσεις, το φαινόμενο της εσωτερικής παλιννόστησης με την επιστροφή κατοίκων από μεγαλύτερα αστικά κέντρα στα χωριά της περιοχής μας.
Ακόμα ένα γεγονός, που αποδέχονται όλοι, είναι ότι η ύπαρξη μιας σχολικής μονάδας σε μία περιοχή αποτελεί εξ ορισμού φορέα πολιτισμικής διάστασης και επομένως μόνο θετικά στοιχεία προκύπτουν από αυτή την παρουσία.
Με βάση αυτά τα στοιχεία, το πρώτο ζητούμενο είναι να ξεκαθαρίσει η Δημοτική Αρχή, λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις για μεταβολές στις σχολικές μονάδες, τα δεδομένα, τις τοπικές ιδιαιτερότητες και τις όποιες τοπικιστικές διεκδικήσεις, τι ακριβώς θέλει να γίνει στην περιοχή και στη συνέχεια σε συνεργασία με τις υπερκείμενες διοικητικές αρχές του ΥΠ.Π.Ε.Θ. να προχωρήσει στην κατάθεση ολοκληρωμένης πρότασης, που θα δώσει λύση στο ζήτημα, συνεκτιμώντας και αναλαμβάνοντας, σε κάθε περίπτωση, το πολιτικό κόστος ή τα πολιτικά οφέλη που θα προκύψουν.
Στο σημείο αυτό εμπλέκεται ένα σημαντικό όργανο, η Δημοτική Επιτροπή Παιδείας, με συμβουλευτικό μόνο ρόλο και καμία άλλη δικαιοδοσία, η οποία πρέπει να αναλύσει διεξοδικά όλα τα στοιχεία και να προχωρήσει στην κατάθεση μίας πρότασης που θα δίνει απαντήσεις, θα ακυρώνει στοχευμένα και τεκμηριωμένα τις όποιες γενικεύσεις και επιχειρήματα προβάλλονται από τη Διοίκηση – π.χ. ότι οι προτάσεις της προέρχονται και στοχεύουν καθοριστικά και μόνο στις παιδαγωγικές προεκτάσεις, ώστε, τελικά, η λύση που θα επιλεγεί να τύχει της ευρύτερης κοινωνικής αποδοχής.
Στην όποια πρόταση, που αφορά περιπτώσεις συγχώνευσης ή μετακίνησης σχολικής μονάδας, πρέπει να ληφθούν υπόψη και να συνεκτιμηθούν παράγοντες και παράμετροι αναφορικά με τις αλλαγές που θα δρομολογηθούν σε μακροπρόθεσμη βάση και όχι τις άμεσες επιπτώσεις.
Τα οφέλη που, πιθανόν, θα δημιουργηθούν από την εμφάνιση των οικονομιών κλίμακας, όπως είναι η εξοικονόμηση και ορθολογική διαχείριση του εκπαιδευτικού δυναμικού, η ποιοτικότερη αξιοποίηση του υπάρχοντος εκπαιδευτικού δυναμικού, η πληρέστερη ανάπτυξη των ωρολογίων προγραμμάτων, η αποδοτικότερη αξιοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, η πιθανή (;) μείωση λειτουργικών εξόδων και του κόστους συντήρησης κτιριακών εγκαταστάσεων, θα πρέπει αντισταθμιστικά να συνεκτιμηθούν με τις ακόλουθες παραμέτρους:
α. Τη διαφορά οικονομικού κόστους που θα προκύψει από τη χωροταξική ανακατανομή των μετακινήσεων των μαθητών από τους οικισμούς στους οποίους διαμένουν. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι οι διαφορές στη μεταφορά των μαθητών δεν πρέπει να υπολογιστούν μόνο από τη μεταβολή του προορισμού και του αριθμού των μαθητών που μετακινούνται, αλλά και με βάση το δεδομένο ότι, επειδή δεν υπάρχει τακτική υπεραστική συγκοινωνία μεταξύ των οικισμών, η μεταφορά των μαθητών γίνεται με ειδικά ναυλωμένα για το σκοπό αυτό δρομολόγια (σχολικά λεωφορεία) του ΚΤΕΛ Ημαθίας και οποιαδήποτε μεταβολή σε αυτά ασφαλώς δημιουργεί επιπρόσθετες επιβαρύνσεις, για τις οποίες πρέπει να υπάρξει σχετική μελέτη. Επίσης, εκτός από το οικονομικό κόστος, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι αλλαγές στις μετακινήσεις, εξαιτίας της απώλειας πολύτιμου χρόνου για τους μαθητές, μπορεί να έχουν κοινωνικό κόστος για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Να αναφέρουμε στο σημείο αυτό ως παράδειγμα ότι οι μαθητές που προέρχονται από το Κλειδί αναγκάζονται να ξυπνούν κάθε πρωί από τις 6.00 π.μ. – όταν άλλοι μαθητές ξυπνούν μετά τις 7.30 π.μ. – για να επιβιβαστούν στο λεωφορείο των 7.00 και να φτάσουν στα Τρίκαλα στις 7.25 π.μ. και στο Πλατύ στις 7.30 π.μ. ή οι μαθητές από την Πρασινάδα για να έρθουν στο Πλατύ είναι αναγκασμένοι να πραγματοποιούν το δρομολόγιο Πρασινάδα – Νησελούδι – Κορυφή – Αλεξάνδρεια – Παλιοχώρι – Άραχος για να καταλήξουν στο Πλατύ. Επισημαίνεται ότι με το κόστος για τη μεταφορά των μαθητών επιβαρύνεται η Αυτοδιοίκηση (Αντιπεριφέρεια) με προοπτική αυτό να μετακυλήσει στους δήμους (!).
β. Τα δημογραφικά στοιχεία που αφορούν τις πληθυσμιακές μεταβολές στους οικισμούς από τους οποίους δέχονται το μαθητικό δυναμικό (εισροές) τα συγκεκριμένα σχολεία. Τα στοιχεία αυτά θα αντληθούν από το αντίστοιχο σύστημα καταγραφής δεδομένων (my school) για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση αλλά και από τις υπηρεσίες Δημοτολογίου του Δήμου Αλεξάνδρειας, ώστε να εκφραστεί η τάση της πληθυσμιακής μεταβολής του μαθητικού δυναμικού. Εάν η επιθυμία της Δημοτικής Αρχής είναι να διατηρηθεί η υφιστάμενη κατάσταση με όλα τα σχολεία σε λειτουργία, τότε στο «κάδρο» πρέπει απαραίτητα να συνυπολογιστούν και οι δημογραφικές μεταβολές όμορων οικισμών με τους οικισμούς τροφοδότησης των σχολείων της Δημοτικής Ενότητας Πλατέος, οι οποίοι αυτή τη στιγμή τροφοδοτούν σχολεία της Αλεξάνδρειας και θα μπορούσαν με μελλοντική χωροταξική ανακατανομή να δώσουν λύση και στα σχολεία του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αλεξάνδρειας, το οποίο φαίνεται να αντιμετωπίζει πρόβλημα στέγασης με την υφιστάμενη χωρητικότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων.
γ. Ακόμη, στην κατεύθυνση αυτή, πρέπει να γίνει εκτίμηση και να συνυπολογιστούν – εάν είναι δυνατόν – δημογραφικές μεταβολές που θα προκύψουν, αφενός από την απόδοση σε χρήση των νέων εργατικών κατοικιών στο Πλατύ και αφετέρου από τη διαφαινόμενη τάση εσωτερικής παλιννόστησης από τα αστικά κέντρα προς τους αγροτικούς οικισμούς της περιοχής, εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης και του προβλήματος ανεργίας που ταλανίζει τη χώρα μας. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τα δύο τελευταία χρόνια προς το ΓΕ.Λ. Πλατέος υπήρξαν τρεις μεταγραφές μαθητών αυτής της κατηγορίας. Επιχειρήματα της μορφής ότι για παιδαγωγικούς λόγους δεν μπορούν να χωριστούν παιδιά που φοιτούν σε ένα δημοτικό σχολείο ή ένα γυμνάσιο, με χωροταξική ανακατανομή μπορούν να ανατραπούν εύκολα χρησιμοποιώντας την κατανομή που η ΔΔΕ Ημαθίας κάνει για τους αποφοίτους του Γυμνασίου των Καβασίλων: Βρυσάκι (2 χιλ από την Αλεξάνδρεια) – Νησί – Καμποχώρι – Επισκοπή – Κεφαλοχώρι – Ραψομανίκη (;) στο 1ο ΓΕ.Λ. Αλεξάνδρειας, Λουτρός στο 2ο ΓΕ.Λ. Αλεξάνδρειας και Καβάσιλα – Ξεχασμένη – Σκυλίτσι – Σταυρός (χωριά του Δήμου Αλεξάνδρειας, στους μαθητές των οποίων επιβάλλεται η καλλιέργεια δημοτικής συνείδησης λόγω Καλλικράτη) στο ΓΕ.Λ. Μακροχωρίου.
δ. Η εκτίμηση της χωρητικότητας σε μαθητικό δυναμικό αλλά και εξυπηρέτησης των αναγκών μιας σύγχρονης σχολικής μονάδας της Β/θμιας Εκπαίδευσης των υφιστάμενων κτιριακών υποδομών και οι επιπτώσεις που θα είχαν σε αυτή την κατάσταση οι προτεινόμενες μεταβολές. Για παράδειγμα στο συγκρότημα του 1ου Γυμνασίου – Λυκείου οι μαθητές είναι αναγκασμένοι να κάνουν μάθημα σε προκατ αίθουσες που τοποθετήθηκαν εκεί με τη λογική της προσωρινής (;) λύσης και κοντεύουν ήδη τα δέκα χρόνια.
στ. Μία ακόμα παράμετρος -και μάλιστα πολύ σημαντική- είναι ο περιορισμός της μαθητικής διαρροής. Είναι γνωστό ότι σε αρκετούς οικισμούς της Δημοτικής Ενότητας Πλατέος όπως και στην Αλεξάνδρεια (Πλατύ, Παλιόχωρα, Πλάτανος, Παλιοχώρι κλπ) είναι εγκατεστημένες οικογένειες Ρομά και Μουσουλμάνων, στα παιδιά των οποίων παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της κοινωνικής απομόνωσης και της σχολικής εγκατάλειψης. Τα τελευταία χρόνια διαφαίνεται μια τάση μείωσης της μαθητικής διαρροής, ενώ και αριθμός μαθητών αυτών των κατηγοριών συνεχίζει τη φοίτηση και στο λύκειο. Η οποιαδήποτε πρόταση για μεταβολή θα πρέπει να διασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή παρουσία των μαθητών αυτών των κατηγοριών και μάλιστα να αναδείξει και την ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών για την ολοκλήρωση των σπουδών τους στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Σημείωση 2. Κάποιος θα μπορούσε να εντάξει στην ίδια κατηγορία και τους πρόσφυγες και τα παιδιά που φιλοξενούνται στο στρατόπεδο 722. Γι’ αυτή την κατηγορία παιδιών έχει ξεκαθαρίσει ότι για την επόμενη σχολική χρονιά δε θα ενταχθούν στις υπάρχουσες εκπαιδευτικές δομές αλλά θα υπάρξει πρόσθετη μέριμνα για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και των άλλων μαθημάτων με ειδικό σχεδιασμό. Επίσης, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πόσοι από αυτούς θα παραμείνουν μελλοντικά και θα ενταχθούν στον κοινωνικό ιστό του δήμου μας, ώστε να προστεθούν στο μαθητικό δυναμικό.
ζ. Στην ίδια κατεύθυνση θα πρέπει να συνεκτιμηθούν και οι επιπτώσεις στις υποστηρικτικές δομές (φροντιστήρια, κέντρα ξένων γλωσσών), που υπάρχουν στις έδρες των σχολείων και οι δυνατότητες που υπάρχουν σε αυτές να προσαρμοστούν στις συνθήκες που θα δημιουργηθούν.
ε. Επίσης μία άλλη παράμετρος, της οποίας το μέγεθος των επιπτώσεων είναι δύσκολο να εκτιμηθεί αυτή τη στιγμή, σχετίζεται με τις προωθούμενες αλλαγές στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γενική – Γυμνάσιο & Λύκειο – και Επαγγελματική κατεύθυνση) και τα δεδομένα που θα δημιουργήσει η εφαρμογή τους στις επιλογές των μαθητών που αποφοιτούν από τα δημοτικά σχολεία και τα γυμνάσια.
Οι απόψεις που παρατίθενται παραπάνω ασφαλώς είναι προσωπικές, όμως οι εκτιμήσεις δεν επιτρέπεται και δεν εμπεριέχουν το υποκειμενικό στοιχείο, αλλά καταβλήθηκε προσπάθεια για την αντικειμενικότερη ανάλυση και παρουσίαση των παραμέτρων στα πλαίσια λήψης μίας απόφασης, που δεν αφορά σε βραχυπρόθεσμες λύσεις αλλά λύσεις με μακροχρόνια προοπτική, γεγονός που επιβάλλει την ευρύτερη κοινωνική συναίνεση και αποδοχή μακροπρόθεσμα.
Σημείωση 3. Προλαβαίνοντας τους καλοπροαίρετους (;) που θα μιλήσουν για γενική τοποθέτηση, δεν κρύβομαι πίσω από το δάκτυλο και λέω ότι, ως Διευθυντής Λυκείου, όπως και για το σύνολο των εκπαιδευτικών, θα προτιμούσα το διαχωρισμό του λυκείου από το γυμνάσιο και τη λειτουργία του σε ένα άνετο περιβάλλον, γιατί έτσι διασφαλίζονται καλύτερες συνθήκες και οι μαθητές μπορούν να αποκομίσουν πραγματικά περισσότερα παιδαγωγικά οφέλη. Όμως τα πρόσωπα στις θέσεις του Διευθυντή και των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε ένα σχολείο μπορεί να αλλάξουν.
Η τοπική κοινωνία είναι αυτή που πρέπει να πειστεί για την αναγκαιότητα της όποιας μεταβολής σε όλα τα επίπεδα, απομακρύνοντας τις όποιες τοπικιστικές αντιπαραθέσεις και μικροσυμφέροντα, αποβάλλοντας τις ιδεοληψίες και κυρίως τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, συνεκτιμώντας θετικά και αρνητικά σημεία και παραμέτρους. Άλλωστε πρόσφατο είναι το παράδειγμα με τις συνενώσεις των δημοτικών σχολείων και όσα πρόσθεσαν στην εκπαίδευση των μαθητών της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Κλείνοντας, να επισημάνω ότι, στην κατεύθυνση αυτή, η οποιαδήποτε πρόταση πρέπει να είναι εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη, ώστε τα δεδομένα που θα δημιουργηθούν να καλύπτουν μακροπρόθεσμα τους λόγους για τους οποίους θα ληφθεί η σχετική απόφαση και εύχομαι η λύση που θα προκύψει να αποβεί προς όφελος των παιδιών, γιατί αυτά είναι το μέλλον αλλά και η συνέχεια.
Θεοδωρακόπουλος Πρόδρομος
Διευθυντής ΓΕ.Λ. Πλατέος
