Ενεργειακή κρίση – ΕΕ: Συμφωνία τριών σημείων – Σε “αναμονή” το θέμα του πλαφόν στην τιμή αερίου
Απόφαση ΕΕ για την ενέργεια: Πρώτο βήμα με πολλά ερωτηματικά
Προσωρινός διάδρομος τιμών και ένα γενικό πλαίσιο για πιθανό πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, αλλά και γενικές εξαγγελίες για αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών, είναι μέχρι στιγμής τα βασικά στοιχεία που εξάγονται από την απόφαση της συνόδου στις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα με το κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου που δόθηκε στη δημοσιότητα, η συμφωνία που επετεύχθη κινείται σε τρείς άξονες.
στη μείωση ζήτησης, στην ασφάλεια εφοδιασμού και στη μείωση των τιμών ενέργειας για επιχειρήσεις νοικοκυριά.
Η Κομισιόν και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλούνται επίσης να υποβάλλουν συγκεκριμένες προτάσεις για τα επιπλέον μέτρα, έχοντας λάβει υπόψη τα υπάρχοντα συμβόλαια.
Προς επίλυση, πάντως, παραμένει το θέμα για το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, το οποίο αναφέρεται ότι θα τεθεί προς περαιτέρω επεξεργασία από τους υπουργούς Ενέργειας.
«Έχουμε πλέον πολύ καλό οδικό χάρτη», διαβεβαίωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ μίλησε περί «συμφωνίας για πακέτο μέτρων», που όμως μένει ακόμη να ξεκαθαρίσουν οι λεπτομέρειές τους.
Ωστόσο ο γερμανός καγκελάριος δήλωσε με σαφήνεια ότι εάν οι υπουργοί Ενέργειας δεν μπορέσουν να συνεννοηθούν για την τελική εκδοχή του σχεδίου, θα χρειαστεί νέα Σύνοδος Κορυφής για το ζήτημα.
«Έχουμε πλέον πολύ καλό οδικό χάρτη», διαβεβαίωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τονίζοντας ότι είναι κορυφαίο το «μεγάλο ζήτημα της επένδυσης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην ευρωπαϊκή βιομηχανία σε όλη την Ευρώπη, να τις προετοιμάσουμε για το μέλλον, να τις βοηθησουμε να ξεπεράσουν το δύσκολο διάστημα των υψηλών τιμών ενέργειας, να μπορέσουν να προχωρήσουν και να εκσυγχρονιστούν», πρόσθεσε η η πρόεδρος της Κομισιόν.
«Υπήρχε ισχυρή βούληση» για την επίτευξη συμφωνίας προκειμένου να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας, συμπλήρωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά την ολοκλήρωση της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής, σημειώνοντας ότι από τη μια, «διαφορετικά κράτη-μέλη έχουν διαφορετικές προτεραιότητες», όμως από την άλλη έγιναν σημαντικά βήματα.
Ερωτηθείσα γιατί χρειάστηκαν τόσες ώρες για να υπάρξει συμφωνία και εάν θα μπορούσαν να κατηγορηθούν κράτη μέλη πως δίνουν έμφαση στα δικά τους συμφέροντα την ώρα που η ΕΕ αντιμετωπίζει ενεργειακή κρίση, η κυρία φον ντερ Λάιεν απάντησε ότι έγιναν «πολύ έντονες, αλλά εποικοδομητικές συζητήσεις και υπήρχε ισχυρή βούληση -το νιώσαμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο- να φτάσουμε σε κοινό συμπέρασμα».
Όσον αφορά το τι συμφώνησαν οι 27, υπογράμμισε ότι «η κοινή αγορά είναι μεγάλο βήμα μπροστά, είναι οι κανόνες κοινής χρήσης του φυσικού αερίου, οι συμφωνίες αλληλεγγύης και οι κανόνες που πρέπει να ακολουθηθούν σε περίπτωση σοβαρής διακοπής. Είναι το ζήτημα των υπερβολικών τιμών και πώς θα τις περιορίσουμε. Υπάρχουν δύο διαφορετικά μοντέλα στο τραπέζι πάνω στα οποία θα εργαστούμε. Το ένα στο επίπεδο του TTF, το άλλο αφορά στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας».
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ τόνισε ότι “πρόκειται για εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα, δύσκολο ζήτημα, περίπλοκο ζήτημα. Είμαστε όλοι ξεκάθαροι, αυτό που αποφασίσαμε είναι το πολύ ισχυρό πλαίσιο που θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο για να επιτύχουμε τον στόχο για τον οποίο είμαστε αποφασισμένοι”.
“Γνωρίζαμε ότι θα ήταν ένα δύσκολο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το γεγονός ότι καταφέραμε να έχουμε συμφωνία μόλις σε μερικές ώρες κατά την γνώμη μου είναι πολύ ισχυρή ένδειξη ενωμένης προσέγγισης και αποφασιστικότητας να ενεργήσουμε μαζί, με ευρωπαϊκό τρόπο” πρόσθεσε.
Γαλλογερμανικός Άξονας
Να σημειωθεί ότι ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επέδειξαν βούληση κατευνασμού των εντάσεων τη νύχτα της Πέμπτης προς Παρασκευή στις Βρυξέλλες, μετά τις εντάσεις ανάμεσα στο Βερολίνο και στο Παρίσι που ήρθαν στο φως στις Βρυξέλλες.
«Η συνεργασία ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία, καθώς και ανάμεσα στον καγκελάριο και τον πρόεδρο, είναι εντατική και καρποφόρα», διαβεβαίωσε ο επικεφαλής της γερμανικής κυβέρνησης μετά την πρώτη ημέρα της Συνόδου Κορυφής που ήταν επικεντρωμένη στο να καταρτιστεί οδικός χάρτης ώστε να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας.
Ερωτηθείς για τις τριβές με τον αρχηγό του γαλλικού κράτους, ο οποίος πολλαπλασίασε τις νύξεις του χθες Πέμπτη και προειδοποίησε εναντίον της ενδεχόμενης απομόνωσης της Γερμανίας στην ΕΕ, ο κ. Σολτς θύμισε πως οι δυο τους συζητούν «μόνιμα» και ότι έχουν ήδη δώσει νέο ραντεβού την Τετάρτη στο Παρίσι.
Πάντως με βάση τον Εμ. Μακρόν οι ηγέτες «έστειλαν με πολύ σαφή τρόπο σήμερα μήνυμα στις αγορές για την αποφασιστικότητά (τους) και την ενότητά (τους)».
Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ενέργεια
Μπροστά στο γεγονός πως η ενέργεια μετατρέπεται σε όπλο από πλευράς Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει ενωμένη για να προστατεύσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της και να λάβει απαραίτητα μέτρα επειγόντως, αναφέρουν τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ενέργεια που δόθηκαν στη δημοσιότητα τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε ότι, υπό το φως της συνεχιζόμενης κρίσης πρέπει να επιταχυνθούν και να ενταθούν οι προσπάθειες για τη μείωση της ζήτησης, να υπάρξουν εγγυήσεις για την ασφάλεια του εφοδιασμού, την αποφυγή της επιβολής περιορισμών στις καταναλώσεις (rationing) και τη μείωση των τιμών της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ένωση, προσθέτοντας ότι η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς πρέπει να προφυλαχθεί.
Τονίζεται ακόμη ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το ίδιο το Συμβούλιο και την Επιτροπή να υποβάλουν επειγόντως συγκεκριμένες αποφάσεις για τα ακόλουθα μέτρα, καθώς και για τις προτάσεις της Επιτροπής, έχοντας αξιολογήσει τον αντίκτυπό τους ιδίως στις υφιστάμενες συμβάσεις, κατά τρόπο ώστε να μην υποστούν πλήγμα μακροπρόθεσμες συμβάσεις, και λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά ενεργειακά μείγματα και τις εθνικές συνθήκες:
α) εθελοντική κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, εκτός από τη δεσμευτική συγκέντρωση ζήτησης για ποσότητα που ισοδυναμεί με το 15% των αναγκών πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες, και επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων με αξιόπιστους εταίρους για την αναζήτηση αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων με την εκμετάλλευση του βάρους της συλλογικής αγοράς της Ένωσης και με πλήρη χρήση της Ενεργειακής Πλατφόρμας της ΕΕ, η οποία είναι ανοιχτή επίσης για τα Δυτικά Βαλκάνια και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους·
β) νέο συμπληρωματικό σημείο αναφοράς έως τις αρχές του 2023 που αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνθήκες στην αγορά φυσικού αερίου·
γ) προσωρινός δυναμικός διάδρομος τιμών για τις συναλλαγές φυσικού αερίου για τον άμεσο περιορισμό των «επεισοδίων» υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις διασφαλίσεις που ορίζονται στο άρθρο 23 παρ. 2 του Σχεδίου Κανονισμού του Συμβουλίου που προτάθηκε τη 18η Οκτωβρίου 2022·
δ) προσωρινό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για τον περιορισμό της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με ανάλυση κόστους και οφέλους, χωρίς τροποποίηση της αξιολογικής κατάταξης (merit order), αποτρέποντας παράλληλα την αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις χρηματοδότησης και διανομής και τις επιπτώσεις του στις ροές πέρα από τα σύνορα της ΕΕ·
ε) βελτιώσεις στη λειτουργία των αγορών ενέργειας για την αύξηση της διαφάνειας της αγοράς, την άμβλυνση της κρίσης ρευστότητας και την εξάλειψη των παραγόντων που ενισχύουν τη μεταβλητότητα των τιμών του φυσικού αερίου, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας·
στ) ταχεία παρακολούθηση της απλούστευσης των διαδικασιών αδειοδότησης προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 της ΣΛΕΕ (σ.σ. Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ)·
ζ) μέτρα ενεργειακής αλληλεγγύης σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο, ελλείψει διμερών συμφωνιών αλληλεγγύης·
η) αυξημένες προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας·
θ) κινητοποίηση συναφών εργαλείων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Ταυτόχρονα, άμεση προτεραιότητα είναι η προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων στις κοινωνίες μας. Η διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ένωσης είναι επίσης σημαντική. Θα πρέπει να κινητοποιηθούν όλα τα σχετικά εργαλεία σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των οικονομιών μας, διατηρώντας παράλληλα την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και διατηρώντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού και την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει δεσμευτεί για στενό συντονισμό των πολιτικών απαντήσεων. Τονίζει τη σημασία του στενού συντονισμού και των κοινών λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου χρειάζεται, και δεσμεύεται να επιτύχει τους στόχους της πολιτικής μας με ενιαίο τρόπο. Το Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις οικονομικές εξελίξεις και έχει δεσμευτεί να ενισχύσει περαιτέρω τον συντονισμό μας, προκειμένου να παράσχουμε μια αποφασιστική και ευέλικτη πολιτική απάντηση.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ανάγκη να ενταθούν οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση, στις έτοιμες για το μέλλον ενεργειακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων, της αποθήκευσης και των καινοτόμων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να επιταχύνει τις εργασίες για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της αποτίμησης των επιπτώσεων, και καλεί για περαιτέρω πρόοδο προς μια πλήρη Ενεργειακή Ένωση που εξυπηρετεί τον διττό στόχο της ευρωπαϊκής ενεργειακής κυριαρχίας και της κλιματικής ουδετερότητας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εξετάζει το θέμα, καταλήγει το κείμενο των συμπερασμάτων.
Εuractiv: Τα γκρίζα σημεία
Την ίδια ώρα η ασαέφειες κααι οι γενικότητες της απόφασης, αναδεικνύουν τα πρώτα ερωτήματα και τις ενδεχόμενες άδηλες αδυναμίες της. Οπως αναφέρει σήμερα το Euractiv, πρέπει να αποσαφηνιστούν οι κρίσιμες λεπτομέρειες για τον προσωρινό διάδρομο διαμόρφωσης ανώτατων τιμών στο ολλανδικό χρηματιστήριο φυσικού αερίου (ΤΤF), διότι μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουμε τίποτα.
«Το ΤΤF χαρακτηρίζεται από μεγάλη ρευστότητα και η τιμή είναι συνεχώς μεταβαλλόμενη», είπε η πηγή, προσθέτοντας ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη σε τι επίπεδα θα κινηθούν οι ανώτατες τιμές.
Η πηγή είπε στη EURACTIV ότι το ιβηρικό μοντέλο που θα εξεταστεί, δηλαδή η επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που προορίζεται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, είναι προβληματική για δυο λόγους:
Πρώτον, δεν εξασφαλίζει ότι θα μειωθεί η κατανάλωση φυσικού αερίου, το οποίο και αποτελεί αντικειμενικό στόχο της ΕΕ.
Δεύτερον, υπάρχουν ερωτηματικά για το πώς θα επιδοτηθεί η διαφορά της τιμής που αγόρασε ο παραγωγός το φυσικό αέριο από την τιμή του πλαφόν. Επίσης, εάν δεν δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο, ενέχει τον κίνδυνο κερδοσκοπικών εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας στο εξωτερικό.
Σχετικά με το τελευταίο, κανένας δεν εμποδίζει τους traders να αγοράσουν ηλεκτρική ενέργεια στην τιμή που ορίζει το πλαφόν και εν συνεχεία να το πουλήσουν σε γειτονικές χώρες, όπου η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι υψηλότερη.
Η πηγή αναφέρει ότι θα πρέπει να γίνει κοινή εφαρμογή του ιβηρικού μοντέλου ώστε να αποτραπούν τα φαινόμενα των κερδοσκοπικών κινήσεων και δεύτερον, να αποτραπεί το ενδεχόμενο οι φορολογούμενοι να επιδοτούν αυτές τις κερδοσκοπικές κινήσεις, δηλαδή εξαγωγή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας στο εξωτερικό.
Π.χ. εάν μπει πλαφόν στην τιμή που αγόρασαν οι Έλληνες παραγωγοί στα 100 ευρώ ενώ το αγόρασαν 130 ευρώ, τότε η διαφορά των 30 ευρώ θα πρέπει να καλυφθεί από τον εθνικό προϋπολογισμό.
Εάν δεν βρεθεί ένα κοινό πλαίσιο, τόσο για την επιδότηση του πλαφόν όσο και για τις κερδοσκοπικές κινήσεις, είναι πιθανό οι φορολογούμενοι να «επιδοτήσουν» κερδοσκοπικές εξαγωγές στο εξωτερικό.
Σχετικά με την επιδότηση, πολλές χώρες περιλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν τονίσει ότι ο προϋπολογισμός τους δεν μπορεί να στηρίξει επιπλέον επιδοτήσεις και ζητούν τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού Ταμείο, τύπου Ταμείου Ανάκαμψης.
Όμως, το Βερολίνο απέκλεισε ρητά κάθε ιδέα για «νέο» ταμείο.
Στον «οδικό χάρτη» η διατύπωση για το εν λόγω θέμα είναι εξαιρετικά διπλωματική μεν, σαφής δε, αφαιρώντας την πρόβλεψη που υπήρχε σε προηγούμενα προσχέδια περί κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού.
