Σημεία ομιλίας Χάρη Καστανίδη εισηγητή του ΠΑΣΟΚ- Κίνημα Αλλαγής στο ν/σ του Υπ. Εσωτερικών «Σύστημα στοχοθεσίας, αξιολόγησης και ανταμοιβής για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και άλλες διατάξεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα»
Το ελληνικό διοικητικό σύστημα είναι το μόνο, μεταξύ αυτών του προηγμένου κόσμου, που δεν αξιολογείται ή δεν αξιολογείται ουσιαστικά.
Από το 1833 μέχρι σήμερα νομοθετήθηκαν πολλά συστήματα αξιολόγησης των Δημοσίων Υπαλλήλων και των Υπηρεσιών, τα οποία απέτυχαν όλα, καθώς η αξιολόγηση γινόταν πάντοτε στο εσωτερικό των ιεραρχικών σχέσεων του Δημοσίου, δηλαδή από τους ιεραρχικώς προϊσταμένους για τους υφισταμένους τους.
Η εσωτερική αξιολόγηση δεν έχει αποτελέσματα, γιατί στη χώρα μας επικρατεί ακόμα και σήμερα το σύστημα πατρωνίας-πελατείας και η οργάνωση πελατειακών δικτύων από την πλευρά των πολιτικών κομμάτων. Επιπλέον, η γνωστή αρχή «της συναδελφικής αλληλεγγύης» εμποδίζει μια ουσιαστική και σε βάθος αξιολόγηση.
Το σύστημα στοχοθεσίας και αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων, που εισηγείται η κυβέρνηση με το προτεινόμενο νομοσχέδιο, θα αποδειχθεί ένα δαιδαλώδες και γραφειοκρατικό σύστημα, που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγηθεί στην αποτυχία.
Ένα θεμελιώδες ερώτημα για κάθε σύστημα αξιολόγησης είναι το ποιοι αξιολογούν. Η κυβέρνηση προτείνει ως αξιολογητές τους Γενικούς ή Ειδικούς Γραμματείς των Υπουργείων που αυτή επέλεξε και οι οποίοι δεν υπέγραψαν συμβόλαια απόδοσης και δεν αξιολογήθηκαν σε ετήσιες κρίσεις, όπως ρητά ορίζει ο νόμος 4622/2019. Ορίζονται ως αξιολογητές οι μετακλητοί που η ίδια, επίσης, επέλεξε και τοποθέτησε σε θέσεις προϊσταμένων.
Επιπρόσθετα, ως αξιολογητές ορίζονται οι Γενικοί Διευθυντές, οι Προϊστάμενοι Διευθύνσεων και οι Προϊστάμενοι Τμημάτων, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία ανέλαβαν τα καθήκοντά τους με ανάθεση κι όχι με κρίση από το ΑΣΕΠ. Τέλος, αξιολογητές είναι οι ίδιοι οι Υπουργοί για τους υπαλλήλους των Αυτοτελών Οργανικών Μονάδων που υπάγονται απευθείας στους Υπουργούς.
Είναι φανερό ότι όσοι προτείνονται από την κυβέρνηση ως εσωτερικοί αξιολογητές στερούνται οποιασδήποτε διοικητικής και ηθικής νομιμοποίησης για να κρίνουν συναδέλφους τους.
Προτείνεται πενταβάθμια κλίμακα αξιολόγησης. Εάν ένας αξιολογούμενος συγκεντρώσει δύο βαθμούς στην πενταβάθμια κλίμακα, έχει δικαίωμα ενστάσεως που υποβάλλεται στην Επιτροπή Εποπτείας Αξιολόγησης. Ερευνητέο, γιατί ένας υπάλληλος που θα αξιολογηθεί με τρία στην πενταβάθμια κλίμακα, στερείται του δικαιώματος ενστάσεως. Το πιο παράδοξο, όμως, όλων είναι ότι η ένσταση μπορεί να απορριφθεί σιωπηρώς, εάν η Επιτροπή Εποπτείας Αξιολόγησης δεν έχει το χρόνο να κρίνει την ένστασή του. Με άλλα λόγια, ο ενιστάμενος υπάλληλος στερείται του στοιχειώδους δικαιώματος της προηγούμενης ακρόασής του, το οποίο όμως διαθέτουν όλοι οι άλλοι πολίτες.
Η παραπάνω ρύθμιση είναι δόλια, διότι η κυβέρνηση γνωρίζει ότι οι Επιτροπές Εποπτείας Αξιολόγησης κατά το ένα τρίτο της σύνθεσής τους αποτελούνται από εκπροσώπους του ΑΣΕΠ. Εάν υπολογίσουμε, σύμφωνα με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, ότι οι Επιτροπές Εποπτείας Αξιολόγησης θα είναι για όλη την έκταση του Δημόσιου Τομέα και των Ανεξαρτήτων Αρχών τουλάχιστον 25, βασίμως αναρωτιέται κάποιος πως θα εξασφαλίσει τόσους εκπροσώπους το ΑΣΕΠ, όταν ήδη προειδοποιεί με έκθεσή του, ότι για να κρίνει 15.000 υποψηφίους περίπου για θέσεις προϊσταμένων στο δημόσιο, θα περάσουν πολλά χρόνια.
Ο Υπουργός των Εσωτερικών δεν αρκείται σήμερα στο να προτείνει περίεργες και ατελέσφορες διατάξεις στη Βουλή των Ελλήνων. Κρατά, με βάση το προτεινόμενο άρθρο 50, πληθώρα εξουσιοδοτήσεων για την έκδοση Υπουργικών Αποφάσεων, ώστε να μπορεί να αλλάζει ακόμα κι αυτά που ίδιος προτείνει σήμερα, π.χ. να αλλάζει τη δική του πενταβάθμια κλίμακα.
Πιστεύω ότι η αξιολόγηση των υπαλλήλων και των Διοικητικών Οργανικών Μονάδων μπορεί να είναι επιτυχής μόνο αν η αξιολόγηση είναι εξωτερική, δηλαδή δεν διεκπεραιώνεται από την ιεραρχία του Δημοσίου. Οι εξωτερικοί αξιολογητές μπορεί να έχουν διαζευκτικά δυο καθήκοντα: είτε να συμβουλεύουν και να καθοδηγούν στο έργο τους τους εσωτερικούς αξιολογητές είτε οι ίδιοι να προβαίνουν στην αξιολόγηση των διευθυνουσών ομάδων κάθε υπηρεσιακής μονάδας (Γενικοί Διευθυντές, Προϊστάμενοι Διεύθυνσης). Η εξωτερική αξιολόγηση, εάν είναι θετική, θα οδηγήσει σε ενεργοποίηση ενός συστήματος κινήτρων απόδοσης, αλλά, εάν είναι αρνητική, θα έχει συνέπειες στο σύστημα προαγωγών.
