«Ψηφιακή υγεία και Real World Data στην Ελλάδα: Ο μετασχηματισμός στο οικοσύστημα της υγείας και ο αντίκτυπος στην οικονομία»
- Τα RWD δεδομένα έχουν σημαντική συνεισφορά στις κλινικές δοκιμές. Η αναδρομική συλλογή τους συμβάλλει στην παρακολούθηση των ασθενών
- Αναφέρθηκε στις υπάρχουσες και δυνητικές εφαρμογές των RWD και την επίδρασή τους σε διάφορα πεδία
- Τα RWD/RWE δεδομένα δίνουν αξία στην αλυσίδα αξίας
- Οι τεχνολογικές εξελίξεις αναβαθμίζουν την αξία των δεδομένων με στόχο την επαναχρησιμοποίηση και διάδοση στους χρήστες
- Η αξιοποίηση των RWD/RWE δεδομένων προσφέρει σημαντική αξία στο ευρύτερο σύστημα υγείας, π.χ. συμβάλλει στην προσέλκυση επενδύσεων παρέχοντας οφέλη για τον ασθενή, την επιστήμη και τους επαγγελματίες υγείας (π.χ. εξατομικευμένη ιατρική)
- Αναφέρθηκε στις προκλήσεις των RWD/RWE δεδομένων: π.χ. ποιότητα, ιδιωτικότητα και δεοντολογία, διαφάνεια (απόρρητο δεδομένων)
- Αναφορά σε διεθνείς πρακτικές -στις βάσεις μεγάλων δεδομένων υγείας, π.χ. παράδειγμα Σουηδίας και Ισραήλ, κοινή πρωτοβουλία της ΕΕ, DARWIN- EU, με στόχο την παροχή δεδομένων από όλη την Ευρώπη. Σε πλήρη εφαρμογή το 2024.
- Η Ελλάδα υστερεί σε υποδομές όμως έχουν γίνει δομικά βήματα στην ανάπτυξη της ψηφιακής υγείας, π.χ ηλεκτρονική συνταγογράφηση, μητρώα ασθενών, ατομικός ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, έκτακτα μέτρα και βήματα λόγω covid-19 (ηλεκτρονικά ραντεβού εμβολιασμού)
- «Η υγεία βρίσκεται στο επίκεντρο των στρατηγικών για τον ψηφιακό μετασχηματισμό».
- Υπάρχει κενό σε σχέση με τα επόμενα βήματα όπως α) η δευτερογενής επεξεργασία των RWD/RWE δεδομένων, β) η θεσμοθέτηση του ρυθμιστικού πλαισίου και των κατευθυντήριων γραμμών για περαιτέρω αξιοποίηση, γ) η συνδεσιμότητα / διαλειτουργικότητα πολλαπλών βάσεων δεδομένων
- Η δημιουργία Κέντρων Αριστείας για την αξιοποίηση RWD/RWE δεδομένων αποτελεί τον κρίκο που ενώνει όλους τους φορείς και προσφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία:
- Η ανάγκη επαναπροσδιορισμού της εθνικής στρατηγικής είναι επιτακτική και στοχεύει: στη συλλογή και αποθήκευση RWD/RWE δεδομένων και την αξιοποίησή τους
- Το επόμενο βήμα είναι ο σχεδιασμός ενός οδικού χάρτη για την αξιοποίηση RWD/RWE δεδομένων
- Τα RWD/RWE δεδομένα είναι αναπτυξιακός μοχλός για την ελληνική οικονομία
- Αναφορά στις βρχυ- μεσο- μακρο πρόθεσμες παρεμβάσεις για την ενσωμάτωση των RWD/RWE δεδομένων στην πολιτική της ψηφιακής υγείας της χώρας
- Η αξιοποίηση των RWD/RWE δεδομένων μπορεί να καταστήσει την Ελλάδα πόλο έλξης επενδυτικών κεφαλαίων και επενδύσεων σε έρευνα.
- «Η μελέτη ανοίγει το πεδίο για περαιτέρω συζήτηση».
- Οι πολίτες είναι πλέον ευαισθητοποιημένοι (λόγω της ψηφιακής εμπειρίας εξαιτίας της πανδημίας) και λιγότερο διστακτικοί. Η κοινωνία είναι «ευήκοα ώτα».
- Από κοινού με τους διαθέσιμους πόρους του RRF, η μελέτη θέτει τη βάση για τον επαναπροσανατολισμό του οικοσυστήματος υγείας.
Ιωάννης Κωτσιόπουλος, Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Υπουργείο Υγείας
- Έχουν γίνει βήματα ωρίμανσης και προόδου στην ψηφιακή υγεία.
- Υπάρχει ένα φιλόδοξο πλάνο μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) ειδικά για τα νοσοκομεία.
- Μίλησε για τα RWD/RWE δεδομένα ως ‘domain expert’ με 20 ετή εμπειρία στο θέμα κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο.
- Η ωρίμανση ανοίγει πλέον την κουβέντα για την αξιοποίηση των RWD/RWE δεδομένων.
- Αξιοποίηση των RWD/RWE δεδομένων στην κατεύθυνση του Population health management: χάραξη κατάλληλων πολιτικών για τον πληθυσμό. Σημαντικός πυλώνας για το Υπ. Υγείας.
- Η ανάλυση των RWD/RWE δεδομένων συμβάλλει στη χάραξη πολιτικών και τη διαμόρφωση του κατάλληλου υγειονομικού χάρτη (νοσοκομεία, πρωτοβάθμια φροντίδα, μετα-νοσοκομειακή φροντίδα)
- Σε σχέση με τις διεθνείς πρακτικές: «το Φινλανδικό μοντέλο χρήζει ανάλυσης», τα μοντέλα Σουηδίας και Ηνωμένου Βασιλείου θεωρεί ότι δεν είναι τόσο χαρακτηριστικά για την Ελλάδα
- Ανέφερε ότι θα ήθελε στη μελέτη να γίνεται αναφορά στον Ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία (European Health Data Space) για τη βελτίωση της αξιοποίησης δευτερογενών δεδομένων.
o «Πώς εκπροσωπείται η Ελλάδα σε αυτό το διάλογο;»
- Η πανδημία επέτεινε την προσπάθεια συλλογής δεδομένων από διαφορετικές πηγές.
- Η ποιότητα των RWD/RWE δεδομένων είναι «ο ελέφαντας μέσα στο δωμάτιο».
- Η έλλειψη ρυθμιστικού και θεσμικού πλαισίου αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Χρειάζεται διάλογος με όλους τους φορείς.
- Το Εθνικό πλαίσιο Διαλειτουργικότητας χρειάζεται να διέπει το σύνολο των λειτουργιών του οικοσυστήματος υγείας.
- Η Ελλάδα χρειάζεται να έχει παρουσία στις διεθνείς πρωτοβουλίες: EU Beating Cancer, European Health Data Space.
- Έργα του Ταμείου Ανάκαμψης συμβάλλουν στη συλλογή κλινικών δεδομένων.
- «Η συμπλήρωση των ηλεκτρονικών αρχείων από επαγγελματίες υγείας χρειάζεται χρόνο και χρήμα».
- Ανέδειξε την πρόκληση της εκκίνησης του διαλόγου με τους εμπλεκόμενους φορείς και τόνισε ότι «η άσκηση είναι δύσκολη».
- Σε σχέση με χρονικά ορόσημα:
o υλοποίηση συγκεκριμένων έργων του RRF εντός του 2022, πχ ιατρικός φάκελος ασθενών
o συγγραφή τεχνικών δελτίων καρκίνου: ολοκλήρωση έως τέλος τρέχουσας εβδομάδας για προκήρυξη του έργου εντός του 2022
o εντός των επόμενων 12 μηνών: ολοκληρώνεται η διαγωνιστική διαδικασία μικρών έργων
o Τηλεϊατρική: ωρίμανση, προς υλοποίηση σε πιλοτικό αρχικά επίπεδο
- RRF έργα: home care & hospital at home τα οποία θα υποστηριχθούν από την Τηλεϊατρική
- «Η τεχνολογία μας δίνει νέες ευκαιρίες».
- «Το ανθρώπινο δυναμικό υλοποιεί τη μετάβαση στο ψηφιακό νοσοκομείο».
- «Υπάρχει πολλή δουλειά να γίνει για την αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας και του ανθρώπινου δυναμικού».
o «Χρειάζεται να δούμε τα θέματα της στελέχωσης»
Κωνσταντίνος Χαμπίδης, Διευθυντής Γραφείου Υπουργού, Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης
- Ρόλος του Υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης : υλοποιεί το πώς πρέπει να γίνει κάτι. Δεν είναι business owner.
- Σημαντική πρόκληση: ο ιστορικός κατακερματισμός των δεδομένων.
- Το σύστημα συνταγογράφησης της Ελλάδας, ως late owner στην ΕΕ, είναι ένα καλό παράδειγμα, πχ άυλη συνταγογράφηση, My Health App
- «Δίνουμε πρόσβαση στον πολίτη στα δεδομένα του» ως απλή συλλογιστική – digital first
- Το Υπ. Ψηφ. Διακ. εστιάζει σε πολιτοκεντρικές πολιτικές και στους επαγγελματίες υγείας με σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα, καλό παράδειγμα η αποστολή sms για προτεραιοποίηση εμβολιασμού
- «Η χρήση χαρτιού είναι πολυδάπανη και χωρίς λόγο και αιτία»
- Η κύρια πρόκληση είναι πώς διασυνδέουμε συστήματα προκειμένου να πάμε στη διαλειτουργικότητα
- Σε σχέση με χρονικά ορόσημα:
o Το Ταμείο Ανάκαμψης έχει θέσει σφιχτά χρονοδιαγράμματα
o Έργα ΗΔΙΚΑ και Κοινωνία της Πληροφορίας θα δημοπρατηθούν εντός των επόμενων 3 μηνών
o Επόμενα έργα: νέα πλατφόρμα ραντεβού σε μονάδες πρωτοβαθμίας υγείας και νέα ψηφιακά προϊόντα, πχ βιβλιάριο παιδιού, καταγραφή ψηφιακού εμβολιασμού, προληπτική ιατρική
- «Κάθε μεταρρύθμιση βελτιώνει συνολικά το οικοσύστημα υγείας».
- Πλέον μιλάμε για μετατόπιση από την απλή διαχείριση σε ένα νέο μοντέλο υλοποίησης, με βάση την υπάρχουσα εμπειρία πχ Μητρώα ασθενών covid-19
- «Η υποστελέχωση και κυρίως σε ΙΤ προσωπικό είναι πολύ σημαντική σε μια αγορά που το ελληνικό δημόσιο είναι μη ανταγωνιστικό στους μισθούς των developers».
- Συγχαρητήρια στον ΙΟΒΕ – ευχαριστίες σε Κωτσιόπουλο και Χαμπίδη
- Η μελέτη του ΙΟΒΕ αποτελεί για πρώτη φορά τη βάση κοινής συζήτησης
o Σημαντική η συμβολή των φαρμακευτικών εταιρειών στη συζήτηση για τις πολιτικές υγείας
- Αναφέρθηκε στο όραμα της MSD: πέρα των αποτελεσματικών φαρμάκων, ανάπτυξη ιδεών για την βέλτιστη περίθαλψη των ασθενών και την ευημερία των εταιρειών του ιδιωτικού τομέα
o Η MSD συνεργάζεται και είναι συνδρομητής στη διαδικασία ανάλυσης δεδομένων.
- Αναγκαία η σύνδεση της καινοτομίας με την υγεία.
- «Στην Ελλάδα μπορύμε να αξιοποιήσουμε τη χρυσή ευκαιρία που παρουσιάζεται». «Η Ελλάδα μπορεί να γίνει Κέντρο Αριστείας RWD σε παγκόσμιο επίπεδο».
- Μέσω του Εθνικού Συστήματος Διαλειτουργικότητας τα δεδομένα σε παγκόσμιο επίπεδο συνδέονται μεταξύ τους σε ένα ενιαίο σύστημα.
- Ανάγκη προώθησης περαιτέρω της συζήτησης για αξιοποίηση των RWD/RWE δεδομένων στο πλαίσιο του RRF.
- «Δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για το clawback. Αλλά και για το τι είναι καλό για τους ασθενείς, ποιες είναι οι υγειονομικές προτεραιότητες
- «Χρειαζόμαστε δεδομένα. Αν ενώσουμε πρωτοβουλίες, σύντομα η Ελλάδα μπορεί να γίνει Κέντρο Αριστείας για την αξιοποίηση RWD/RWE δεδομένων.
- Αναφέρθηκε στην αξια της υλοποίησης έργων μέσω Συμπράξεων Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) με οφέλη για τους ασθενείς, τις επιχειρήσεις και την ελληνική οικονομία.
- Τόνισε την ανάγκη για μια εθνική στρατηγική προκειμένου να υλοποιούνται περισσότερες κλινικές μελέτες με οφέλη για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση πολλών ειδικοτήτων: στατιστικολόγων, επιδημιολόγων, συμβούλων επιχειρήσεων κ.α.
- «Η επένδυση σε RWD δεδομένα είναι μια πραγματικότητα σε όλο τον κόσμο».
- Υπάρχει η ρυθμιστική απαίτηση (από FDA, EMA) για το πώς θα αξιοποιηθούν RWD δεδομένα
- Η MSD παρέχει ετήσιες συνδρομές σε βάσεις δεδομένων (π.χ Maccabi, Karolinska) που παρουσιάζουν την επιδημιολογική εικόνα μιας ασθένειας.
- Υπάρχει έτοιμη βιομηχανία στο εξωτερικό προς αξιοποίηση από την Ελλάδα.
- Η εξωνοσοκομειακή υγεία είναι πολύ σημαντικό θέμα. Αναφορά σε μελέτη της McKinsey στις ΗΠΑ βάσει της οποιας μεγάλο κομμάτι επένδυσης αφορά στην εξω-νοσοκομειακή φροντίδα, π.χ. νοσηλεία κατ’ οίκον, ψηφιακή παρακολούθηση μέσω κινητού τηλεφώνου, εξ’ αποστάσεως επέμβαση. Για αυτό και χρειαζόμαστε δεδομένα.
- Αναφορά στη βιομηχανία των start– ups για την ανάδειξη νέων εργαλείων και αλγορίθμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα start– ups το Ισραήλ.
- «Τα στελέχη αναπτύσσονται όταν υπάρχει σκοπός».
