Η κυβέρνηση της Ουκρανίας εισήγαγε υποχρέωση για χορήγηση άδειας εξαγωγής βασικών τροφίμων, όπως σιτάρι, καλαμπόκι, κρέας πουλερικών και ηλιέλαιο, σύμφωνα με το ουκρανικό πρακτορείο ειδήσεων Interfax Ukraine, καθώς οι αγρότες της ΕΕ κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την επισιτιστική ασφάλεια σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το κυβερνητικό ψήφισμα, το οποίο δημοσιεύθηκε την Κυριακή (6 Μαρτίου), διευκρινίζει ότι η απόφαση για τη θέσπιση μηδενικών ποσοστώσεων για εξαγωγές επεκτείνεται στο καλαμπόκι, τη βρώμη, το φαγόπυρο, το κεχρί, τη ζάχαρη και το αλάτι κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση, με την επιφύλαξη αδειοδότησης το 2022.
Ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Denys Shmyhal δήλωσε την Κυριακή ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να περιορίσει την εξαγωγή ορισμένων κοινωνικά σημαντικών αγαθών και των πρώτων υλών από τις οποίες παράγονται, μετέδωσε το Interfax Ukraine.
Η Ουκρανία από μόνη της αντιπροσωπεύει το 19% των εισαγωγών σιταριού στην ΕΕ και το 13% των εισαγωγών ελαιούχων σπόρων. Μαζί με τη Ρωσία, οι δύο γεωργικές μονάδες παραγωγής ενέργειας παρέχουν πάνω από το ένα τρίτο του σιταριού και κριθαριού στον κόσμο, καθώς και 17% καλαμπόκι και πάνω από 50% ηλιέλαιο και σπόρους.
Ως εκ τούτου, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε σοκ σε δύο από τις βασικές αγορές σιτηρών στον κόσμο, με τις τιμές του σιταριού να εκτοξεύονται την περασμένη εβδομάδα στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 14 ετών.
Ορισμένα μέρη, όπως η Αλβανία, έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι αυτό θα μπορούσε να αφαιρέσει το ψωμί και άλλα βασικά προϊόντα με βάση τα σιτηρά από το μενού.
Αυτό πυροδότησε μια σειρά έκτακτων συνεδριάσεων σχετικά με τρόπους με τους οποίους η ΕΕ μπορεί να διασφαλίσει την επισιτιστική ασφάλεια.
Για παράδειγμα, η συμμετοχή στην ομάδα εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής για τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ετοιμότητας και αντιμετώπισης κρίσεων επισιτιστικής ασφάλειας (EFSCM), που περιγράφεται ως μέρος των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας της Επιτροπής, έχει πλέον επιβεβαιωθεί και η πρώτη συνεδρίαση της ομάδας πρόκειται να πραγματοποιηθεί την Τετάρτη (9 Μαρτίου).
«Τροφική ασπίδα»
Εν τω μεταξύ, η ένωση αγροτών της ΕΕ COPA-COGECA εξέδωσε μια δήλωση την Κυριακή στην οποία τονίζει ότι η Ευρώπη πρέπει να εξοπλίσει τη γεωργία της με μια «διατροφική ασπίδα» για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες ενός συνδυασμού του πολέμου μαζί με την επικείμενη πρόκληση της κλιματικής αλλαγής.
«Αυτός ο πόλεμος που επηρεάζει την Ευρώπη θα έχει παγκόσμιο αντίκτυπο για αρκετά χρόνια», προειδοποιεί η δήλωση, προσθέτοντας ότι «οι περισσότερες παραγωγές θα επηρεαστούν άμεσα ή έμμεσα».
Τονίζοντας ότι οι εξαιρετικές καταστάσεις απαιτούν έκτακτα μέτρα, η ένωση ζήτησε από την Επιτροπή «ολοκληρωτικά, στιβαρά, πρωτοφανή μέτρα» ώστε να ανταποκρίνονται στην κλίμακα της πρόκλησης που αντιμετωπίζει ο κλάδος, προσθέτοντας ότι η ταχύτητα είναι ουσιαστικής σημασίας πλέον.
Η ένωση φυτικών ελαίων της ΕΕ (FEDIOL) προειδοποίησε την Παρασκευή ότι η προμήθεια περίπου 200.000 τόνων μηνιαίως ηλιελαίου από την Ουκρανία έχει σταματήσει να αποστέλλεται στα ευρωπαϊκά λιμάνια.
Μεταξύ 35 και 45% του ηλιελαίου στην ΕΕ προέρχεται από την Ουκρανία και δεν υπάρχει άμεση λύση στην διακοπή εμπορίας του ηλιελαίου, καθώς δεν είναι σαφές εάν και πώς θα μπορέσει να ξαναρχίσει το εμπόριο, συνέχισε η ένωση.
Επισιτιστική ασφάλεια και βιωσιμότητα σε σύγκρουση;
Η εισβολή στην Ουκρανία έχει επαναφέρει παλιά ερωτήματα σχετικά με το εάν οι πολιτικές της Επιτροπής, οι οποίες αποκαλύφθηκαν πριν από δυόμισι χρόνια και στοχεύουν να καταστήσουν το ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων πιο βιώσιμο μέσω μιας σειράς αυστηρών στόχων, πρέπει να αναθεωρηθούν.
Μιλώντας μετά από ειδική συνάντηση με τους υπουργούς γεωργίας της ΕΕ-27 την Τετάρτη, ο Επίτροπος Γεωργίας Janusz Wojciechowski παραδέχτηκε ότι η ΕΕ «πρέπει να παρακολουθεί στενά τους στόχους αυτών των πολιτικών στο πλαίσιο της επισιτιστικής ασφάλειας».
«Δεν θέλουμε να παραμερίσουμε αυτές τις στρατηγικές, δεν θέλουμε να τις αμφισβητήσουμε», εξήγησε ο Επίτροπος. «Αλλά υπάρχουν και άλλα στοιχεία που πρέπει να εξεταστούν ξανά, δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης», συνέχισε.
Από την πλευρά της, η δεξαμενή σκέψης Farm Europe κάλεσε την Επιτροπή να «αναθεωρήσει θεμελιωδώς» τις προτάσεις της για την εμβληματική πολιτική της ΕΕ για τα τρόφιμα και τη γεωργία, τη στρατηγική Farm to Fork και τη στρατηγική της για τη βιοποικιλότητα, λέγοντας ότι έρχονται «σε αντίθεση με την επισιτιστική μας κυριαρχία και την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια».
Ωστόσο, για την Πρόεδρο του COPA, Christiane Lambert, η αντιπαράθεση αυτών των δύο διαστάσεων είναι «μη παραγωγική».
«Όπως και με την ενέργεια, εμείς [ο γεωργικός τομέας] πιστεύουμε ακράδαντα ότι είναι δυνατό να ενισχύσουμε τη στρατηγική μας αυτονομία, ενώ συνεχίζουμε να σημειώνουμε πρόοδο στη βιωσιμότητα», είπε.
Τούτου λεχθέντος, η ένωση αγροτών βλέπει την ανάγκη για μια «αλλαγή παραδείγματος» στον τρόπο που σκέφτονται οι Βρυξέλλες για τη γεωργία, ξεκινώντας από τους στόχους που ορίζονται στο Farm to Fork.
Συγκεκριμένα, ο οργανισμός ζητά να μπορέσει να καλλιεργήσει όλη τη διαθέσιμη γη το 2022 για να αντισταθμίσει το μπλοκάρισμα της ρωσικής και της ουκρανικής παραγωγής, σε αντίθεση με το να αφεθούν ορισμένα τμήματα της γης σε αγρανάπαυση ή να προορίζονται για βιοποικιλότητα, όπως ορίζεται στη στρατηγική.
Το θέμα θα συζητηθεί σε μια συνάντηση των υπουργών γεωργίας της ΕΕ-27 αργότερα αυτό τον μήνα (21 Μαρτίου), αλλά τα κράτη μέλη πρότειναν ήδη στην Επιτροπή την περασμένη εβδομάδα να παραχωρηθεί γεωργική γη που θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή πρωτεϊνούχων καλλιεργειών.
Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Γεωργίας της Ιρλανδίας Charlie McConalogue θα συγκαλέσει έκτακτη συνάντηση με γεωργικές ενώσεις την Τρίτη για να συζητήσει πιθανές ανησυχίες για την επισιτιστική ασφάλεια, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα συζητήσουν πιθανά μέτρα που θα ζητήσουν από όλους τους αγρότες να φυτέψουν καλλιέργειες σιτηρών στη γη τους.
