Οι Λίβυοι γιορτάζουν σήμερα τη συμπλήρωση 11 ετών από την επανάσταση που ανέτρεψε τον Μουάμαρ Καντάφι το 2011, σε μια περίοδο που η μετάβαση προς τη δημοκρατία συναντά νέα εμπόδια και εκφράζονται φόβοι για επανάληψη των εχθροπραξιών.
Από τις 10 Φεβρουαρίου η χώρα έχει βρεθεί με δύο αντίπαλους πρωθυπουργούς, αφού προηγουμένως, τον Δεκέμβριο, δεν κατάφερε να οργανώσει προεδρικές και βουλευτικές εκλογές. Το Κοινοβούλιο που εδρεύει στο Τομπρούκ εξέλεξε νέο μεταβατικό πρωθυπουργό τον πρώην υπουργό Εσωτερικών Φάτι Μπασάγα, στη θέση του Αμπντελχαμίντ Ντμπεϊμπά, όμως ο τελευταίος επιμένει ότι θα παραδώσει την εξουσία μόνο σε μια εκλεγμένη κυβέρνηση. Ένα χάος σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, που δεν είναι άγνωστο στη Λιβύη.
Εορταστικές εκδηλώσεις είναι προγραμματισμένες για αύριο Παρασκευή στην Πλατεία των Μαρτύρων, στην καρδιά της Τρίπολης, όπου ο Καντάφι εκφωνούσε τις ομιλίες του, μέχρι που ανατράπηκε, στις 17 Φεβρουαρίου 2011.
Στη Βεγγάζη, τη δεύτερη σε μέγεθος πόλη της χώρας, δεκάδες άνθρωποι, κρατώντας λιβυκές σημαίες, συγκεντρώθηκαν σήμερα στο σημείο απ’ όπου είχαν ξεκινήσει οι πρώτες διαδηλώσεις κατά του Καντάφι.
Ο Ντμπεϊμπά επανέλαβε σήμερα, σε ανάρτησή του στο Twitter, ότι «δεσμεύεται να οικοδομήσει ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον» που θα διασφαλίζει «την ελευθερία και τη δικαιοσύνη» για τις οποίες «θυσιάστηκαν οι επαναστάτες μας». Το πολιτικό μέλλον του Ντμπεϊμπά ωστόσο δείχνει αβέβαιο. Ο αντίπαλός του, ο Μπασάγα, έχει τη στήριξη του Κοινοβουλίου αλλά και των στρατιωτικών δυνάμεων του Χαλίφα Χάφταρ, του ισχυρού άνδρα της Ανατολικής Λιβύης.
Ο ΟΗΕ προσπαθεί να τηρήσει στάση ουδετερότητας, ωστόσο η ειδική σύμβουλος του γενικού γραμματέα του Οργανισμού, η Αμερικανίδα Στέφανι Ουίλιαμς, κατηγορήθηκε σήμερα για «μεροληψία» από τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης του Ντμπεϊμπά, τον Μοχάμεντ Χαμούντα. Χθες η Ουίλιαμς είχε συναντηθεί με τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου, τον Αγκίλα Σάλεχ. Μετά τη λήξη των συνομιλιών τους, είπε ότι «κατέγραψε» τις εξηγήσεις του Σάλεχ «σχετικά με τον μηχανισμό του Κοινοβουλίου με τον οποίο χορηγεί την εμπιστοσύνη του σε μια νέα κυβέρνηση», μια δήλωση που ερμηνεύτηκε από την πλευρά του Ντμπεϊμπά ως στήριξη στις ενέργειες του Κοινοβουλίου για την αντικατάστασή του.
Στα τέλη του 2020, λίγο μετά την αποτυχία του Χάφταρ να καταλάβει την Τρίπολη, οι αντίπαλες πλευρές υπέγραψαν μια συμφωνία εκεχειρίας. Ακολούθησε η έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Στο πλαίσιο αυτό, πριν από έναν χρόνο, ανατέθηκε στον Ντμπεϊμπά ο σχηματισμός μεταβατικής κυβέρνησης με στόχο να ενώσει τους θεσμούς και να οδηγήσει τη χώρα σε προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, στις 24 Δεκεμβρίου.
Όμως λόγω των επίμονων διαφωνιών των δύο πλευρών, αναβλήθηκαν επ’ αόριστον οι εκλογές στις οποίες η διεθνής κοινότητα βάσιζε τις ελπίδες της για τη σταθεροποίηση της χώρας.
Ο Ντμπεϊμπά, ο Μπασάγα, ο Χάφταρ και ο Σάλεχ ήταν όλοι τους υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές που αναβλήθηκαν.
Παρά την αποτυχία σε πολιτικό επίπεδο, υπάρχουν «άπειρα πράγματα, στα οποία η Λιβύη σημειώνει πρόοδο», υποστήριξε ο Τζαλέλ Χαρσάουι, ερευνητής ειδικός σε θέματα που αφορούν τη Λιβύη. «Από τον Ιούνιο του 2020 δεν έχει σημειωθεί καμία σημαντική ανταλλαγή πυρών. Στην ελίτ, κάποιοι που ήταν θανάσιμοι εχθροί πριν από δύο χρόνια, τώρα μιλούν μεταξύ τους, ή ακόμη και συμμαχούν σε ορισμένες περιπτώσεις. Το γεγονός αυτό συνιστά την αρχή της συμφιλίωσης», σημείωσε.
Τον Δεκέμβριο, ενώ διαφαινόταν η αναβολή των εκλογών, ο Μπασάγα, ένας ισχυρός πολιτικός της Δυτικής Λιβύης, προσέγγισε την αντίπαλη πλευρά: πήγε στη Βεγγάζη και συναντήθηκε με τον στρατάρχη Χάφταρ. Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών έχει τώρα περιθώριο μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου για να σχηματίσει κυβέρνηση και να ζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης του Κοινοβουλίου.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
