Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να θέσει έναν δεσμευτικό στόχο μείωσης των φυτοφαρμάκων σε όλη την ΕΕ έως το 2030, αλλά αφήνει τα κράτη μέλη ελεύθερα να θέτουν τους δικούς τους εθνικούς στόχους, σύμφωνα με πληροφορίες της EURACTIV.
Η Κομισιόν στοχεύει να αναθεωρήσει την οδηγία για την αειφόρο χρήση των φυτοφαρμάκων για να την ευθυγραμμίσει με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία ήδη περιλαμβάνει τη φιλοδοξία να μειώσει στο μισό τη χρήση και τον κίνδυνο χημικών φυτοφαρμάκων.
Η έγκριση αυτής της αναθεώρησης προορίζεται για τις 23 Μαρτίου 2022, σύμφωνα με το τελευταίο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής.
Δεδομένου ότι η αριθμητική τιμή του στόχου μείωσης περιλαμβανόταν ήδη στη στρατηγική Farm to Fork, το κύριο ζήτημα που εκκρεμεί αφορά στο αν ο στόχος θα γίνει νομικά δεσμευτικός ή θα επιδιωχθεί μέσω συμβουλευτικών συστημάτων, με την προώθηση νέων τεχνικών για τον περιορισμό της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων.
Σύμφωνα με το προσχέδιο που διέρρευσε, η Κομισιόν θέλει να προτείνει οι στόχοι να είναι νομικά δεσμευτικοί σε επίπεδο ΕΕ με κράτη μέλη που ενδέχεται, ωστόσο, να αποκλίνουν από το επίπεδο του 50% εντός των παραμέτρων μιας δεσμευτικής φόρμουλας.
«Αυτή η φόρμουλα επιτρέπει στα κράτη μέλη να δικαιολογήσουν τη λήψη υπόψη αλλαγών ή αναμενόμενων αλλαγών στις εθνικές συνθήκες από το 2011 και την ιστορική πρόοδο στον καθορισμό εθνικών στόχων», ανέφερε το έγγραφο.
Ωστόσο, τα κράτη μέλη ίσως να μην θέσουν εθνικούς στόχους χαμηλότερους από 45%, εκτός εάν μπορούν να αποδείξουν ότι το επιλεγμένο επίπεδο δικαιολογείται από παράγοντες όπως η αλλαγή στο προφίλ των παρασίτων, σε περίπτωση που εμφανιστούν νέα παράσιτα.
Οι χώρες της ΕΕ είναι επίσης ελεύθερες να θέτουν στόχους που υπερβαίνουν αυτούς που ορίζονται στον κανονισμό.
Οι συστάσεις της Επιτροπής μπορούν να απορριφθούν
Τα κράτη μέλη αναμένεται να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή δύο εθνικούς στόχους μείωσης -έναν για τη χρήση και τον κίνδυνο των προϊόντων παραγωγής χημικών φυτών (ΦΠΧΠ) και έναν για τη χρήση πιο επικίνδυνων ΦΠΧΠ- συνοδευόμενους από λεπτομερή στοιχεία που επιτρέπουν την επαλήθευση της εκπλήρωσης των απαιτούμενων προϋποθέσεων.
Ένα εθνικό σχέδιο δράσης που θα περιλαμβάνει τους στόχους μείωσης και τις λεπτομέρειες της προγραμματισμένης προόδου θα πρέπει να δημοσιεύεται σε δικτυακό τόπο και να επικαιροποιείται κάθε πέντε χρόνια από κάθε κράτος μέλος.
Μόλις παραληφθούν τα σχέδια, η Επιτροπή θα επανεξετάσει τους δύο κοινοποιημένους εθνικούς στόχους μείωσης για το 2030, καθώς και τις αιτιολογήσεις για τυχόν παρεκκλίσεις, συνεχίζει το σχέδιο που διέρρευσε.
Σε περίπτωση που η Επιτροπή δεν είναι ικανοποιημένη με τους στόχους που κοινοποίησε μια χώρα, θα μπορεί να εκδώσει δημόσια σύσταση ζητώντας αύξηση του ποσοστιαίου επιπέδου.
Ωστόσο, θα εναπόκειται στο κράτος μέλος αν θα προσαρμόσει τους στόχους μείωσης σύμφωνα με τις υποδείξεις της Επιτροπής ή θα απορρίψει τις συστάσεις – βέβαια απαιτείται αιτιολόγηση για μια τέτοια συμπεριφορά.
Η Επιτροπή αναμένεται επίσης να αιτιολογήσει την αύξηση των στόχων σε ορισμένες περιπτώσεις, καθώς και να δημοσιεύσει τις τάσεις των στόχων μείωσης της Ένωσης για το 2030.
Απαγορεύονται όλα τα φυτοφάρμακα στις αστικές περιοχές
Το σχέδιο πρότασης περιλαμβάνει επίσης μια φιλόδοξη απαγόρευση όλων των χημικών φυτοφαρμάκων σε ευαίσθητες περιοχές, όπως τα δημόσια πάρκα ή οι κήποι και οι αστικοί χώροι πρασίνου, καθώς και σε περιοχές που χρησιμοποιούνται κυρίως από μια ευάλωτη ομάδα.
Οι παρεκκλίσεις μπορούν να γίνονται δεκτές από τις αρμόδιες αρχές για περιορισμένο χρονικό διάστημα, το οποίο να μην υπερβαίνει ποτέ τις 120 ημέρες.
Η διαδικασία για την έκδοση άδειας χρήσης ΦΠΠ σε ευαίσθητη περιοχή πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένες απαιτήσεις διαφάνειας, όπως η ανάρτηση σχετικών ανακοινώσεων στην περίμετρο της προς επεξεργασία περιοχής.
Ο ψεκασμός φυτοφαρμάκων θα απαγορεύεται επίσης εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις – για παράδειγμα, όταν δεν υπάρχει βιώσιμη εναλλακτική μέθοδος εφαρμογής αντί της εναέριας εφαρμογής.
Το «mea culpa» της Επιτροπής
Κατά την προηγούμενη δεκαετία, η οδηγία για τη βιώσιμη χρήση των φυτοφαρμάκων (SUD) είχε ως στόχο τη μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων της χρήσης φυτοφαρμάκων στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Ωστόσο, έχει δεχθεί πυρά για την ανεπαρκή εφαρμογή της στην πλειονότητα των κρατών μελών.
Η αξιολόγηση που συνόδευε την εν λόγω πρόταση διαπίστωσε ότι η εσωτερική και εξωτερική συνοχή της SUD με άλλες πολιτικές και μέσα της ΕΕ είναι «γενικά ισχυρή χωρίς σημαντικές ασυνέπειες ή επικαλύψεις».
«Ωστόσο,η SUD ήταν μόνο μέτρια αποτελεσματική», αναφέρεται στο έγγραφο που διέρρευσε.
Η Επιτροπή εντόπισε ορισμένες αδυναμίες στην εφαρμογή της SUD μέχρι στιγμής, όπως στην επιβολή της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παρασίτων και στην περιορισμένη αποτελεσματικότητα των εθνικών σχεδίων δράσης των κρατών μελών, καθώς και στην έλλειψη ενός αποτελεσματικού συστήματος παρακολούθησης και στους συνακόλουθους περιορισμούς των δεδομένων σχετικά με τη χρήση φυτοφαρμάκων.
Για τους λόγους αυτούς, «είναι δύσκολο να εξαχθεί συμπέρασμα σχετικά με το βαθμό στον οποίο η SUD έχει προστατεύσει καλύτερα την ανθρώπινη υγεία από τις δυσμενείς επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων».
