Αναστασία-Αικατερίνη Αλεξοπούλου *
Η μνήμη του Ιωάννη Καποδίστρια είναι σήμερα πιο ζωντανή από ποτέ. Υπήρξε ο πρώτος κυβερνήτης του ελληνικού κράτους, αλλά παράλληλα και η μεγάλη διπλωματική προσωπικότητα της Ευρώπης, καθώς κι ο μέγας ιδεολόγος και δημιουργός ενός νέου πολιτικού συστήματος… Τα περίφημα “καντόνια” με τα οποία διοικείται ακόμα και σήμερα η Ελβετία, είναι δικό του δημιούργημα! Όλα αυτά μαζί, σε ένα και μόνο πρόσωπο, όπως είναι φυσικό, συνθέτουν την κορυφαία ίσως ελληνική πολιτική φιγούρα του ταραγμένου 19ου αιώνα.
Στον Καποδίστρια οφείλουμε εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες πολλά, ίσως περισσότερα απ’ όσα γνωρίζουμε (και νομίζουμε). Χάρη σ’ εκείνον, κυρίως, δικαιώθηκε ο μεγάλος Αγώνας της εθνεγερσίας και απέκτησε σάρκα και οστά το όραμα των ηρώων του 1821! Πώς θα ήταν άραγε η Επανάσταση χωρίς εκείνον; Θα αποκτούσε το μεγάλο ελληνικό όραμα, σάρκα και οστά; Κι αυτό δεν είναι καθόλου λίγο, αν σκεφτεί κανείς ότι ο Καποδίστριας είχε να αντιμετωπίσει την εχθρότητα μεγάλων δυνάμεων της εποχής… Τα κατάφερε όμως, έβαλε τα θεμέλια του νέου ελληνικού κράτους και υπήρξε ο πρώτος κυβερνήτης στη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας!
Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο κόμης και αριστοκράτης, αλλά ταυτόχρονα κι ο μεγάλος φίλος του λαού και των απλών ανθρώπων, δεν ήταν καθόλου τυχαίος. Καταγόταν από οικογένεια γνωστών αριστοκρατών, που είχαν πλούσια παράδοση στον διπλωματικό κλάδο, ενώ κι ο ίδιος είχε ευρύτατη παιδεία, μεγάλες γνώσεις και σχέδιο για τον Ελληνισμό. Αν και διατέλεσε πανίσχυρος υπουργός Εξωτερικών της αυτοκρατορίας του Τσάρου, δεν δίστασε να παραιτηθεί και να θυσιάσει την καριέρα του, με το που ξέσπασε η Επανάσταση των Ελλήνων. Συντάχθηκε, ψυχή τε και σώματι, με τον επαναστατημένο λαό μας, στον ιερό Αγώνα για εθνική ανεξαρτησία, ελευθερία και δικαιοσύνη. Ακόμα παραπάνω, υπηρέτησε με πάθος το μεγάλο όραμα γενιών και γενιών Ελλήνων, το ποθούμενο της Μεγάλης Ιδέας. Ήταν πάνω απ’ όλα πατριώτης, αφού η Μεγάλη Ελλάδα, η απελευθέρωση όλων των αδελφών Ελλήνων, υπήρξε το κορυφαίο όνειρό του! Όλα αυτά θα αρκούσαν για να τον καταστήσουν κορυφαία πολιτική προσωπικότητα, αφού η προσωπική του θυσία έδωσε εθνικό όνειρο στους Έλληνες.
Όταν έφτασε στην Ελλάδα, τον υποδέχτηκαν οι ήρωες του καιρού εκείνου, όλοι όσοι είχαν πολεμήσει προηγουμένως με πάθο τον δυνάστη, με πρώτο και καλύτερο τον θρυλικό στρατηγό Ιωάννη Μακρυγιάννη. Στο πρόσωπο του ξακουστού διεθνώς διπλωμάτη, οι Έλληνες της εποχής είδαν -και δίκαια- τον χαρισματικό ηγέτη που θα έδινε ζωντάνια στα οράματα για τα οποία εκείνοι αγωνίστηκαν. Και δεν διαψεύστηκαν αυτές οι προσδοκίες τους, όπως έδειξαν λίγο καιρό αργότερα τα αποτελέσματα.
Ως κυβερνήτης ο Ιωάννης Καποδίστριας ανακήρυξε την ίδρυση της ελληνικής Πολιτείας και προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, πρωτόγνωρες για την εποχή του, εισάγοντας το πνεύμα της Ευρώπης σε μια Ελλάδα που είχε δεινοπαθήσει κάτω από σκλαβιά αιώνων. Έγινε έτσι η Ελλάδα ξανά ο πνευματικός φάρος όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και του κόσμου ολόκληρου, και δεν είναι τυχαίο ότι σε Δύση και Ανατολή έστρεψαν όλοι τα βλέμματά τους στις ελληνικές εξελίξεις, κυρίως κατά τα χρόνια που κυβέρνησε ο Καποδίστριας τον τόπο μας. Αυτό το γεγονός είναι εμφανές και από τη διεθνή βιβλιογραφία της εποχής του, αλλά και μεταγενέστερης, όπου το όνομα του Ιωάννη Καποδίστρια κατέχει περίοπτη θέση.
Άλλα ήταν όμως τα σχέδια της μοίρας… Γιατί, δυστυχώς, δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τον τόσο σημαντικό κύκλο του… Στις 9 Οκτωβρίου -και με το παλαιό ημερολόγιο στις 27 Σεπτεμβρίου- του 1831 έπεσε νεκρός από τις σφαίρες Ελλήνων αδελφών, ή -κατ’ άλλους- από ανθρώπους σκοτεινούς. Αυτό αποτελεί πια αντικείμενο των ιστορικών, ασφαλώς, αλλά εκείνο που με βεβαιότητα μπορεί να πει κανείς είναι ότι με τον πρόωρο θάνατό του ανακόπηκε το πιο φιλόδοξο ίσως πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της ελληνικής Πολιτείας και κοινωνίας. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι ακόμα και σήμερα όλες οι πολιτικές παρατάξεις συμφωνούν στο ότι τότε χάθηκε μία τεράστια ευκαιρία για το ελληνικό έθνος, να ανασυνταχθεί γρήγορα από τη φωτιά του Αγώνα και να προοδεύσει…
Όπως είδαμε και πριν, η ιερή του μνήμη είναι στις μέρες μας πιο επίκαιρη από ποτέ. Γι’ αυτό και σήμερα τον τιμούμε και θα εξακολουθούμε να τον τιμούμε για πάντα! Γιατί για μας οι ιδέες του παραμένουν ζωντανές, και για έναν ακόμα βασικό -τον βασικότερο ίσως- λόγο: διότι ο Ιωάννης Καποδίστριας πάλεψε όσο λίγοι για τα εθνικά ιδανικά, για την εκπλήρωση των μεγάλων εθνικών μας στόχων. Και, παρά την άνανδρη δολοφονία του, κατάφερε στα λίγα χρόνια που μπόρεσε να κυβερνήσει να καταφέρει πάρα πολλά. Θα κατάφερνε σίγουρα ακόμα περισσότερα, αν τον είχαν αφήσει να ζήσει. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που και σήμερα, 200 χρόνια σχεδόν μετά, τον θεωρούμε ακόμη όχι απλώς ως γίγαντα της πολιτικής και της διπλωματίας, αλλά ως τον “πατέρα” του σύγχρονου ελληνικού μας κράτους. Και όπως λένε πολλοί σύγχρονοι Συνέλληνές μας: μακάρι και οι κατά καιρούς κυβερνώντες της εποχής μας να έμοιαζαν στον Ιωάννη Καποδίστρια! Κάτι που από μόνο του λέει πολλά…
* Η κυρία Αναστασία-Αικατερίνη Αλεξοπούλου είναι Βουλευτής Β1΄ Βορείου Τομέα Αθηνών, με την Ελληνική Λύση
