Με το πέρασμα των χρόνων, η ανάγκη του ανθρώπου για μια πιο εξειδικευμένη διατροφή που καλύπτει τις διατροφικές του ανάγκες και προσαρμόζεται σε ιδιαίτερες καταστάσεις συνεχώς αυξάνεται. Προβλήματα που δυσχεραίνουν την σίτιση ενός ατόμου μπορεί να οφείλονται είτε σε κάποιο πρόβλημα υγείας ή απλά στην αύξηση της ηλικίας του.
Κατά την τρίτη ηλικία, καταστάσεις που δυσχεραίνουν τη σίτιση ενός ατόμου, μπορεί να οφείλονται σε κάποιο πρόβλημα υγείας (CVDs, Σακχαρώδη διαβήτη, νευρολογικές διαταραχές, κινητικά προβλήματα, δυσαπορρόφηση κ.ά.), στην κοινωνικοοικονομική και οικογενειακή του κατάσταση ακόμη και στο μορφωτικό του επίπεδο.
Σε αυτό το στάδιο της ζωής που μειώνεται η φυσική δραστηριότητα και έχουμε αλλαγές στη σύσταση του σώματος (μείωση μυϊκής μάζας, αύξηση εναπόθεσης λίπους) επιβάλλεται μείωση θερμιδικής πρόσληψης ή ανασύσταση της κάλυψης σε μακροθρεπτικά συστατικά. Ένας ηλικιωμένος έχοντας από τη μία τις δυσκολίες σίτισης και από την άλλη την μείωση των θερμίδων είναι πολύ πιθανό να υποσιτίζεται.
Τι είναι η δυσφαγία και ποια τα συμπτώματά της;
Τα δύο πιο συχνά εμφανιζόμενα προβλήματα των ηλικιωμένων είναι η δυσκολία στην κινητικότητα και η δυσκολία μάσησης-κατάποσης ή αλλιώς η «δυσφαγία-δυσκαταποσία». Η μικρή διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι στη δυσφαγία ο ασθενής έχει πρόβλημα με τον οισοφάγο ενώ στην δυσκαταποσία στο στόμα ή στο λαιμό. Με λίγα λόγια η χρονοβόρα διαδικασία μάσησης κατά την οποία ο ασθενής καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να ωθήσει την στερεά ή υγρή τροφή από το στόμα προς το στομάχι, ορίζεται ως δυσφαγία. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η μάσηση καθίσταται αδύνατη.
Πιθανά συμπτώματα της δυσφαγίας είναι:
- Πόνος κατά τη μάσηση ή και πλήρης αδυναμία μάσησης
- Αίσθηση πως η τροφή έχει κολλήσει στον λαιμό
- Αυξημένη παραγωγή σίελου
- Βράγχος φωνής
- Καούρα, έμεσμα, παλινδρόμηση
- Απρόσμενη μείωση σωματικού βάρους
- Πνιγμός ή βήχας κατά τη μάσηση
Τα ηλικιωμένα άτομα περιορισμένης κινητικότητας δεν έχουν τη δυνατότητα προετοιμασίας του γεύματός τους και έτσι τους παρέχονται γεύματα που τα επιλέγει ο φροντιστής τους με αποτέλεσμα να μη γίνονται πάντοτε δεκτά. Για να δούμε όμως πόσο πιο σοβαρό είναι το εμπόδιο της δυσφαγίας-δυσκαταποσίας;
Πώς η δυσφαγία επηρεάζει τη διατροφή των ηλικιωμένων και γιατί θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα;
Η δυσφαγία, μπορεί να προέλθει από παθολογικά αίτια όπως από π.χ. εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσο του Parkinson, άνοια, Alzheimer, προβλήματα οδοντοστοιχίας και καρκίνο του στόματος/φάρυγγα/οισοφάγου. Συχνά όμως η δυσφαγία μπορεί να σχετίζεται και με ψυχολογικούς παράγοντες (κατάθλιψη). Η μειωμένη διάθεση που παρατηρείται σε ηλικιωμένους ανθρώπους λόγω κοινωνικής απομόνωσης, πολλές φορές οδηγεί σε μειωμένη όρεξη και άρνηση κατανάλωσης επαρκούς τροφής.
Επίσης τα φάρμακα που λαμβάνουν μπορεί να αλλοιώσουν αισθήσεις όπως η γεύση και η όσφρηση, επηρεάζοντας κατά συνέπεια και τη λήψη φαγητού. Καλό θα ήταν μόλις το άτομο αντιληφθεί δυσκολία στην μάσηση-κατάποση, να απευθυνθεί άμεσα σε ΩΡΛ για να βρεθεί σε ποιο στάδιο δυσφαγίας βρίσκεται και να του δοθούν οδηγίες για τη σύσταση των γευμάτων του ώστε να αποφευχθούν οι εισροφήσεις, οι λοιμώξεις του αναπνευστικού και η ακούσια απώλεια βάρους.
Τι συνέπειες μπορεί να έχει η δυσφαγία;
Η δυσφαγία είναι μία αρκετά σοβαρή κατάσταση, η οποία, αν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα μπορεί να οδηγήσει από υποθρεψία, λόγω μειωμένης πρόσληψης τροφής μέχρι και στον θάνατο λόγω απόφραξης των αεραγωγών. Αν δεν μπορεί να θεραπευτεί το πρόβλημα που οδηγεί στην δυσφαγία, ο τρόπος αντιμετώπισής της είναι μέσω της παρασκευής ειδικά σχεδιασμένων τροφίμων, ούτως ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος αναρρόφησης για το άτομο, αλλά παράλληλα να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του με εύγεστα και ευχάριστα φαγητά.
Δυσφαγία, πώς αντιμετωπίζεται;
Η τροποποίηση των φαγητών, έτσι ώστε να γίνουν πιο εύκολα στην μάσηση και στην κατάποση, μπορεί να πραγματοποιηθεί με πολτοποίηση των τροφίμων σε διάφορους βαθμούς ανάλογα με την σοβαρότητα της δυσφαγίας ή με πύκνωση των υγρών, έτσι ώστε να αποφευχθεί πιθανός πνιγμός λόγω αναρρόφησης.
Επίσης, σε περιπτώσεις μειωμένης γεύσης και οσμής θα ήταν πιο ελκυστικά τα γεύματα αν προσθέταμε μπαχαρικά και σπιτικούς ζωμούς λαχανικών/κρέατος αποφεύγοντας έτσι και την αυξημένη κατανάλωση χλωριούχου νατρίου.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου.
