Σε λίγες ημέρες αρχίσει η Σαρακοστή και νηστεύουμε από διάφορα λευκά ή κόκκινα κρέατα και ψάρια που είναι ζωικά τρόφιμα, επιτρέπετε όμως να τρώμε θαλασσινά (κεφαλόποδα, όστρακα, μαλάκια) και που σε γενικές γραμμές αποτελούν πολύ καλές πηγές πρωτεΐνης και είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Οι πρωτεΐνες ήταν πάντα απαραίτητες για τον ανθρώπινο οργανισμό, κυρίως σε περιόδους μακράς νηστείας και τα θαλασσινά έγιναν οι πρωταγωνιστές του σαρακοστιανού τραπεζιού. Συνεπώς, δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει το γεγονός ότι οι πατέρες της Εκκλησίας, όταν καθόριζαν τα ζητήματα της νηστείας, συμπεριέλαβαν στα νηστίσιμα φαγητά τόσο τις γαρίδες και τα λοιπά θαλασσινά (όστρακα και μαλακόστρακα), όσο και το λαχταριστό χταπόδι ή τη νόστιμη σουπιά.
Υπάρχουν περιπτώσεις που κατά τη διάρκεια της σαρακοστιανής νηστείας επιτρέπεται από την Εκκλησία η κατανάλωση ψαριού είναι η ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (25η Μαρτίου) και η Κυριακή των Βαΐων. Η συνήθεια να τρώμε μπακαλιάρο, κυρίως την 25η Μαρτίου, έχει μια πρακτική διάσταση. Με εξαίρεση τα νησιά, όπου το φρέσκο ψάρι δεν ήταν ποτέ πολυτέλεια, οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα ο παστός μπακαλιάρος αποτέλεσε την εύκολη λύση, καθώς ήταν πιο εύκολο να τον προμηθευτεί κανείς και επιπλέον, μπορούσε να διατηρηθεί εκτός ψυγείου, οπότε πέρασε και στη διατροφική μας παράδοση.
Αυτές τις μέρες λοιπόν η αγορά θα κατακλυσθεί από διάφορα θαλασσινά και νηστήσιμα για να καλύψουν τις ανάγκες μας κατά την διάρκεια της νηστείας, που πολλά από αυτά θα είναι ακατάλληλα προς κατανάλωση και καλό είναι να είμαστε προσεκτικοί τι αγοράζουμε, να είναι φρέσκο και κατά προτίμηση φρεσκοκαταψυγμένο ή φτιαγμένο στο σπίτι γιατί η δηλητηρίαση από θαλασσινά μπορεί να αποβεί μοιραία ακόμα και για την ζωή μας.
Τα θαλασσινά, γενικά, είναι εξαιρετικά ευαίσθητα. Η οσμή το χρώμα και η εξωτερική όψη τους είναι τα πιο σταθερά χαρακτηριστικά, για να κρίνουμε την καταλληλότητά τους. Πρέπει να ελέγχουμε, πάντα, το βάρος των προϊόντων, όταν τα αγοράζουμε να τα ζυγίζουμε διαβάζοντας σχετικά με το απόβαρο και τον πάγο που περιέχουν και φυσικά να αγοράζουμε σύμφωνα με την τιμή κιλού και όχι συσκευασίας έτσι ώστε να συγκρίνουμε τις πραγματικές τιμές…
Επειδή διάφορα είδη θαλασσινών διαφέρουν ελάχιστα μεταξύ τους, διαφέρουν όμως πολύ, όσον αφορά την τιμή πώλησής τους, πχ. Χταπόδια – μοσχοί, μπαρμπούνια – κουτσομούρες, πρέπει να προσέχουμε καλά, τις σημάνσεις, που αναγράφουν τις πληροφορίες του είδους, ώστε να μην παραπλανηθούμε, από τους επιτήδειους.
Την παραδοσιακή μας ταραμοσαλάτα καλύτερα να την παρασκευάζουμε στο σπίτι, από ταραμά ποιότητας, γιατί έτσι αποφεύγουμε τις χρωστικές ουσίες, που, συνήθως, περιέχουν οι ταραμοσαλάτες του εμπορίου. Ο ταραμάς πρέπει να έχει χρώμα λευκό έως καστανό ανοιχτό και ομοιόμορφο, σε όλη την ποσότητα. Η οσμή του και η γεύση του πρέπει να είναι ευχάριστη.
Δεν υπάρχει Μάρτης, χωρίς Σαρακοστή και Καθαρά Δευτέρα, χωρίς λαγάνα! Η λαγάνα είναι ο άζυμος άρτος (ψωμί), ο οποίος φτιάχνεται με παραδοσιακό τρόπο στην Ελλάδα μόνο μια μέρα του χρόνου, την Καθαρή Δευτέρα, ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό “λάγανον”, μια πλακωτή ζύμη που παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό και σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Δεν υπάρχει περίπτωση να είναι μπαγιάτικη γιατί φτιάχνεται μόνο την Καθαρά Δευτέρα και έχει γεύση σαν κουλούρι Θεσσαλονίκης, υπάρχει όμως περίπτωση να είναι από καταψυγμένο ζυμάρι, σε αυτή την περίπτωση δεν θα έχει ανάλαφρη και μαλακιά υφή και θα είναι γλυκιά γιατί η προσθήκη ζάχαρης προσθέτει όγκο και ξεγελά την γεύση..
Ο χαλβάς ονομάζεται και χαλβάς του μπακάλη λόγω της διάθεσης σε παντοπωλεία παλαιότερα, ενώ πλέον συναντάται εν γένει σε καταστήματα ειδών τροφίμων. Στο εμπόριο πωλείται κατεξοχήν σε ορθογώνιες συσκευασίες σε διάφορες γευστικές παραλλαγές, όπως με βανίλια ή και μέλι, με αμύγδαλα, φουντούκια ή σταφίδες, με κακάο, ανάμικτος (μισός με βανίλια και μισός με κακάο) ή με επικάλυψη σοκολάτας. Πρέπει να έχει ευχάριστη γεύση και να κόβεται εύκολα χωρίς να κολλά στο μαχαίρι. Ο φρέσκος χαλβάς μαδάει στο στόμα, ενώ ο μπαγιάτικος έχει μια λαστιχένια όψη.
Οι βραστές πατάτες, τα φασολάκια σαλάτα, τα κρεμμυδάκια, τα σκορδάκια, τα τουρσιά, τα ντολμαδάκια, οι ελιές και τα νηστίσιμα θαλασσινά αποτελούν την κύρια τροφή μας σύμφωνα με την παράδοση και ειδικά την Καθαρή Δευτέρα. Πολλοί από εμάς θα περάσουμε οικογενειακά στο σπίτι ή θα τα απολαύσουμε σε κάποιο εστιατόριο με τους φίλους και την οικογένειά μας, χρειάζεται λοιπόν μεγάλη προσοχή τι θα καταναλώσουμε για να έχουμε καλή υγεία και καλή Σαρακοστή!
