Στη Λεπτοκαρυά Ζαγορίου Ιωαννίνων, οι κάτοικοι το Μεγάλο Σάββατο βρίσκουν κάτω από τον πλάτανο της πλατείας του χωριού πεσμένο «ένα χνουδωτό μωρό». Τραβούν φωτογραφία και την στέλνουν στην ΑΝΙΜΑ, τον Σύλλογο Προστασίας και Περίθαλψης της Άγριας Ζωής.
Η αναγνώριση γίνεται, πρόκειται για χουχουριστάκι, και με οδηγίες από τους ανθρώπους του Συλλόγου μπαίνει σε ψάθινο καλάθι που κρεμιέται από το πανύψηλο δέντρο. Η μαμά του μωρού παρακολουθεί όλη την επιχείρηση από απόσταση, όπως μαρτυρούν οι κάτοικοι. Την επόμενη ημέρα το πρωί στην αυτοσχέδια φωλιά-καλάθι υπάρχουν υπολείμματα τροφής. Η μητέρα αναγνώρισε το μωρό, το μωρό σώθηκε και θα πετάξει στον ουρανό όταν έρθει η ώρα του. Ακόμα μια μικρή νίκη την ημέρα της Ανάστασης.
«Βιοποικιλότητα είναι ο πλούτος του φυσικού κόσμου, η ποικιλία της ζωής σε όλες της τις εκφάνσεις. Η ΑΝΙΜΑ φροντίζει ένα μέρος της, τα τραυματισμένα ή ανήμπορα άγρια ζώα της ελληνικής πανίδας. Από σπουργίτια και χελιδόνια μέχρι γύπες και πελεκάνους, σκαντζόχοιρους, χελώνες, φίδια, αλεπούδες» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η πρόεδρος του Συλλόγου Μαρία Γανωτή. Στις 22 Μαΐου κάθε χρόνο, ο ΟΗΕ έχει ορίσει, ήδη από την δεκαετία του ’90, την Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας.
Πλέον, η διαφύλαξη της διατρέχει τους Στόχους των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη μετά το 2015. Ο όρος βιοποικιλότητα δεν περιλαμβάνει μόνο τα είδη των πουλιών και των ζώων αλλά κάθε κρίκο της αλυσίδας της ζωής, από τα οικοσυστήματα μέχρι την γενετική ποικιλότητα, και η ΑΝΙΜΑ βάζει με συνέπεια, εδώ και δεκαέξι χρόνια, το δικό της λιθαράκι για την προστασία της άγριας πανίδας της Ελλάδας.
Η άγρια ζωή είναι δίπλα μας
«Μιλώντας με τα δεδομένα της δουλειάς μας, μπορούμε να πούμε ότι οι άνθρωποι που νοιάζονται είναι πλέον πολλοί, κρίνοντας από την ετήσια αύξηση των εισαγωγών στον Σταθμό και τις κλήσεις των πολιτών. Η καραντίνα δεν στάθηκε εμπόδιο σε όσους έβρισκαν ανήμπορα άγρια ζώα να μας τα φέρουν ή να μας τα στείλουν, αποτέλεσμα το 2020 είχαμε 6.200 εισαγωγές και φέτος συνεχίζουμε με αυξανόμενο ρυθμό», υπογραμμίζει η κ. Γανωτή.
Το 2020, επιπλέον, η οργάνωση κλήθηκε να φροντίσει 1.865 μη άγρια ζώα, όπως κότες, πάπιες, κουνέλια, καναρίνια αλλά και περιστέρια. Η Ελλάδα είναι μια πολύ πλούσια χώρα ως προς την ποικιλία της ζωής που φιλοξενεί. Σύμφωνα με ειδικό ενημερωτικό δελτίο του WWF, στην χώρα μας συναντάμε 17,8% των ειδών ζώων και 40% των φυτικών ειδών της Ευρώπης. «Από την άλλη, διαπιστώνουμε μια αναλγησία από μεριάς φορέων (κλαδέματα δέντρων από τους Δήμους σε περίοδο φωλιάσματος, καταστροφές ποταμών με την πρόφαση των αντιπλημμυρικών).
Και δεν έχουν σταματήσει κάποιοι συνάνθρωποί μας να καταστρέφουν χωρίς καμιά τύψη τις χελιδονοφωλιές στο μπαλκόνι τους και να πετούν τα μωρά στα σκουπίδια» λέει η κ. Γανωτή, επισημαίνοντας ότι δεν κινούμαστε πάντα στη σωστή κατεύθυνση. Νωρίτερα φέτος ο Σύλλογος έγραφε στη σελίδα του στο Facebook «Σκεφτόμαστε να αναλάβουμε πρωτοβουλία να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση, όπως με την καύση ξερόκλαδων, να επιτρέπεται το κλάδεμα συγκεκριμένους μήνες τον χρόνο» αφού όταν αυτό συμβαίνει την λάθος περίοδο «οι φωλιές συντρίβονται στο έδαφος και οι νεοσσοί γίνονται μεζεδάκι για γάτες» ενώ «στην καλύτερη περίπτωση τους βρίσκει κάποιος άνθρωπος και τους φέρνει στην ΑΝΙΜΑ, που έχει γεμίσει κοτσυφάκια τις τελευταίες μέρες».
Ο φετινός Μάϊος ήδη μετράει 500 εισαγωγές άγριων ζώων στην ΑΝΙΜΑ. Όμως, και πάλι, η κ. Γανωτή διαπιστώνει «έλλειμμα ενημέρωσης», καθώς «οι άνθρωποι νομίζουν ότι η άγρια ζωή είναι μακριά στα όρη και τα δάση, ενώ η παρουσία της στην πόλη είναι ιδιαίτερα πλούσια. Ξαφνιάζονται και ανησυχούν όταν στο εξοχικό τους εμφανίζεται μια αλεπού, ενώ θα έπρεπε να θυμούνται ότι έχτισαν το εξοχικό τους εκεί που κάποτε ήταν ο τόπος των αλεπούδων. Πολλοί γοητεύονται όταν έχουν μια συνάντηση με ένα άγριο πλάσμα, κι αυτή η γοητεία που ασκεί το άγριο είναι πολύ αρχαία. Αλλά επίσης άλλοι τόσοι έχουν αποξενωθεί από τη ζωντανή φύση και πανικοβάλλονται όταν “εισβάλει” στον αποστειρωμένο χώρο τους ένας εκπρόσωπος της άλλης πλευράς».
Η εκπαίδευση στην καρδιά της προστασίας της βιοποικιλότητας
Ειδικά για τα φίδια, υπάρχει μεγάλο πρόβλημα προκατάληψης. Ενώ η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικά πλούσια ερπετοπανίδα, σύμφωνα με το WWF σε μεγαλύτερη ποικιλία από αυτή της Ισπανίας, με 64 είδη από τα οποία τα 9 είναι ενδημικά, δηλαδή ζουν αποκλειστικά στη χώρα μας, «οι μύθοι δεν καταρρίπτονται, είναι πολύ ισχυροί» υπογραμμίζει η κ. Γανωτή. «Ο φόβος για τα ερπετά είναι αρχαίος και δεν αφορά μόνο στους ανθρώπους, πολλά ζώα φρίττουν στην θέα του φιδιού.
Βέβαια η απαρχή του φόβου έχει να κάνει με τις πολύ πρώιμες εποχές της εμφάνισης του ανθρώπου, όταν οι πρόγονοι των προγόνων μας ζούσαν σε περιοχές με πολλά δηλητηριώδη φίδια. Οι άνθρωποι γενικώς πιστεύουν ότι το φίδι είναι ένα ύπουλο και κακό πλάσμα που σχεδιάζει πώς να μας βλάψει. Έχει βάλει το χέρι της και η θρησκεία, βέβαια τον καιρό των Γραφών στην Παλαιστίνη το να σε δαγκώσει οχιά ήταν βέβαιος θάνατος. Από την άλλη, το φίδι είναι θετικό θρησκευτικό σύμβολο σε κάποιες περιπτώσεις (το φίδι του Ασκληπιού κ.ά) και ο Ιησούς λέει κάποια στιγμή στους μαθητές του «να γίνετε σοφοί σαν τα φίδια».
Εμείς αγαπάμε πολύ τα φίδια, ίσως παραπάνω επειδή είναι κατατρεγμένα και συκοφαντημένα. Μόνο οι οχιές έχουν δηλητήριο στη δική μας ήπειρο κι αυτές δεν στρώνουν κανέναν στο κυνήγι. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε, και μερικές φορές το καταφέρνουμε, ότι το να έχεις γείτονα ένα φίδι είναι μεγάλη υπόθεση, γιατί κοντρολάρει τους αριθμούς των ποντικών (κάτι που κάνουν και οι κουκουβάγιες, επίσης αντιπαθείς και παρεξηγημένες για αρκετούς). Φίδια έχει πολλά μέσα στην πόλη, ευτυχώς γι αυτά καλά κρυμμένα» εξηγεί η κ. Γανωτή.
Προκειμένου να σπάσει τον κύκλο της προκατάληψης και να εκπαιδεύσει τους πολίτες στη συμβίωση με τους άγριους συγκατοίκους, όσα πόδια και αν έχουν ή δεν έχουν, «η ΑΝΙΜΑ οργανώνει εκδηλώσεις και εκδρομές, που ανακοινώνονται στη σελίδα μας. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, που γίνονται πλέον και διαδικτυακά. Εθελοντές χρειαζόμαστε, τηρούμε εννοείται τα μέτρα προστασίας για τον κορονοϊό και υπάρχουν περιορισμοί στον αριθμό κλπ.» τονίζει η πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής.
Πράγματι, η ΑΝΙΜΑ από όταν χαλάρωσαν τα μέτρα προστασίας για τον κορονοϊό επανέφερε τις εκπαιδευτικές της εκδρομές ενώ, τις κατάλληλες περιόδους διοργανώνει απελευθερώσεις πουλιών με τη συμμετοχή του κοινού. «Φιδαετοί, γερακίνες, βραχοκιρκίνεζα, τυτώ, νανόμπουφοι κι ένας μπούφος, άλλα ανέβηκαν ψηλά και έκαναν κύκλους πάνω μας και άλλα βούτηξαν στο πυκνό δάσος.
Η πανδημία μας στέρησε για δεύτερη χρονιά το πανηγύρι που όλοι αγαπάτε, αλλά, αν όλα πάνε καλά, του χρόνου θα είμαστε πάλι όλοι μαζί» γράφει ο Σύλλογος στο Facebook. Στην ιστοσελίδα της www.wild-anima.gr αναρτά τις ανάγκες της σε χαρτόκουτα, εφημερίδες και τροφές ενώ δέχεται δωρεές και εθελοντές που θέλουν να συνεισφέρουν με το χρόνο τους, ακόμα και για μεταφορές ζώων σε κλουβί.
Πρώτες βοήθειες και συχνά λάθη
Σχετικά με τις πρώτες βοήθειες από πολίτες που δεν έχουν εκπαίδευση η κ. Γανωτή σημειώνει ότι «τώρα που είναι εύκολη η λήψη και αποστολή φωτογραφιών, η πρώτη κίνηση είναι να το φωτογραφίσουμε και να στείλουμε τη φωτογραφία σε ένα κέντρο περίθαλψης. Κάποιες φορές μπορεί να νομίζουμε ότι το ζώο έχει πρόβλημα ενώ στην πραγματικότητα συμβαίνει κάτι άλλο.
Με τις οδηγίες μας, ανάλογα με το ζώο και το πρόβλημα, προχωρούμε παρακάτω». «Τα άγρια ζώα δεν τα ενοχλούμε, προσέχουμε να μην χαλάσουμε το σπίτι τους, είτε είναι σε δέντρο, είτε σε σπίτι, είτε στο έδαφος και είμαστε σε εγρήγορση όταν αυτό το κάνει κάποιος άλλος» εξηγεί η πρόεδρος, γεγονός που συνεπάγεται ότι είναι πολύ κακή ιδέα να χαϊδέψουμε για παράδειγμα μια φώκια σε μια παραλία, όσο γλυκιά και εάν φαίνεται.
Ως προς τις αιτίες που κλήθηκε η ΑΝΙΜΑ να συνδράμει το 2020, κυριαρχούν τα ατυχήματα κατά 43%, ακολουθούν ζώα και πτηνά από παράνομη αιχμαλωσία και κατασχέσεις κατά 22%, οι ασθένειες κατά 4% και, τέλος, τα πυροβολημένα κατά 2% στο σύνολο της χώρας ενώ ειδικά για την περιφέρεια, το ποσοστό αφορά το 3% των περιπτώσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η οργάνωση, «πρόκειται για 100 ζώα, όλα πουλιά και μία αλεπού. Τα 94 από αυτά είναι πουλιά των οποίων η θήρα απαγορεύεται αυστηρά, με επικεφαλής 40 πυροβολημένες γερακίνες. Να τονίσουμε εδώ ότι για το μεγαλύτερό μέρος της κυνηγετικής περιόδου 2020-2021 το κυνήγι δεν επιτρεπόταν, λόγω μέτρων για τον κορωνοϊό».
«Με την ΑΝΙΜΑ, για τη ζωή και την ελευθερία» είναι το σύνθημα της οργάνωσης. Ο ΟΗΕ αναγνωρίζει την βιοποικιλότητα της φύσης ως θεμελιώδες στοιχείο για την βιώσιμη ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Για τη ζωή και την ελευθερία όλων, λοιπόν.
ΣΣ: Οι φωτογραφίες που επισυνάπτονται έχουν παραχωρηθεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από την πρόεδρο της οργάνωσης ΑΝΙΜΑ
ΑΠΕ-ΜΠΕ / Σοφία Μανδηλαρά
