Στο σημείο που ανεγέρθηκε η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε ομώνυμος ναός κτισμένος επί Κωνσταντίνου Α΄ και Κωνσταντίνου Β΄, ο οποίος και κάηκε κατά τη Στάση του Νίκα (532 μ.Χ.).
Ο ναός της Αγίας Σοφίας ξεκίνησε να ανεγείρεται το 532 και εγκαινιάσθηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 537, από τον χριστιανό αυτοκράτορα Ιουστινιανό και προορίσθηκε ως χώρος εκκλησιαστικής λατρείας. Τότε, σύμφωνα με το θρύλο, ο Ιουστινιανός αναφώνησε «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!», θέλοντας έτσι να εκφράσει το θαυμασμό του για το μνημείο, το οποίο ήταν πιο θαυμαστό από τον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα.
Αναμφισβήτητα η Αγία Σοφία είναι ένα μοναδικό ανθρώπινο επίτευγμα και αριστούργημα βυζαντινής ναοδομίας, αρχιτεκτονικής παγκοσμίου κάλους και θαυμασμού, ενώ έως και σήμερα αναγνωρίζεται ως ένα κατ’ εξοχήν μνημείο και σημείο αναφοράς του χριστιανικού πολιτισμού ολόκληρης της οικουμένης.
Από τις 29 Μαΐου του 1453 ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη απώλεσε τη Βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και τον οικουμενικό συμβολισμό του και μετετράπη σε τζαμί, ενώ το 1934 με συνετή απόφαση του Κεμάλ Ατατούρκ έγινε μουσείο και παραμένει έτσι μέχρι σήμερα. Η UNESCO όχι μόνο σεβάστηκε τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε μουσείο, αλλά και εκήρυξε το ναό σε μνημείο προστατευόμενης παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί δε θα είναι μόνο αντίθετη προς την βούληση του ιδρυτή της τουρκικής δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ που την έκανε μουσείο, αλλά θα είναι προσπάθεια παραποίησης του παγκόσμιου συμβολισμού εν γένει του βυζαντινού αυτού οικοδομήματος που τελεί υπό την προστασία της UNESCO. Η μεγαλοπρέπεια της Αγίας Σοφίας και η αναγνώρισή της ως μνημείο Οικουμενικού και όχι εθνικού ενδιαφέροντος δεν δύναται να επιτρέψει σε κανέναν να την αντιμετωπίζει σαν λάφυρο ούτε και σαν πιόνι χάριν πολιτικών – γεωπολιτικών παιχνιδιών.
Δεν πρέπει να προκαλείται το θρησκευτικό συναίσθημα των απανταχού Χριστιανών (βλέπε ανάγνωση αποσπάσματος Κορανίου στην Αγ. Σοφία). Τυχόν μετατροπή του status quo της Αγ. Σοφίας θα είναι μια εμπρηστική κίνηση σε μια ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί το τελευταίο διάστημα στη Μεσόγειο, ενώ είναι βέβαιο πως θα επιφέρει έντονες διαμαρτυρίες, λύπη και απογοήτευση σε παγκόσμιο επίπεδο και όχι μόνο στα εκατοντάδες εκατομμύρια των Χριστιανών πολιτών.
Δια της παρούσης επιστολής-ψήφισμα λέμε ΟΧΙ σε τζαμί η Αγ. Σοφία, ενώ:
α) H Ευρωπαϊκή επιτροπή ερωτάται:
– Σε ποιες ενέργειες προτίθεται να προβεί, ώστε η Τουρκία ως υπό ένταξη μέλος της να σεβαστεί τις ευρωπαϊκές αξίες και θρησκευτικές αρχές που την διέπουν;
– Θα εξακολουθήσει ο μηχανισμός προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ) και μια σειρά κοινοτικών προγραμμάτων και χρηματοδοτικών μέσων να παρέχουν στην Τουρκία πρόσβαση σε κονδύλια, αλλά και να υπογράφονται δηλώσεις (βλέπε «Κοινή Δήλωση» Ε.Ε. – Τουρκίας για το προσφυγικό κ.α), όταν η ίδια απομακρύνεται από τις επιταγές του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου αλλά και τις θεμελιώδεις αρχές του σεβασμού μνημείων προστατευόμενης παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ;
β) Η UNESCO καλείται να αποτρέψει τη μετατροπή του status quo της Αγ. Σοφίας, ενώ ερωτάται εάν πριν την οποιαδήποτε σχετική απόφαση έχει γίνει επίσημη γνωστοποίηση του κράτους μέρους της Σύμβασης στην UNESCO και εάν επίκειται σύγκληση της αρμόδιας 21μελούς διακυβερνητικής επιτροπής, η οποία θα εξετάσει τις κατάλληλες λύσεις με γνώμονα τη διατήρηση της εξαιρετικής παγκόσμιας αξίας του μνημείου;
