Όποιος έχει επισκεφτεί την Κύθνο δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει στην άποψη ότι αποτελεί ένα νησί με καταπληκτικό ανάγλυφο. Με τους χαμηλούς λόφους που επάνω τους παίζει το φως του ήλιου και του φεγγαριού αλλά και την απέραντη θάλασσα που χαϊδεύει τις ακτές της…
Νησί γεμάτο εικόνες και συναίσθημα. Σκόρπια εδώ κι εκεί ξωκλήσια, γέφυρες από το ατσάλι των παλιών μεταλλείων της, το υπέροχο υδροθεραπευτήριο που εφέτος γιορτάζει 180 χρόνια, μικρές καταπράσινες οάσεις κοντά στη θάλασσα και φυσικά τους δυο κεντρικούς της οικισμούς. Τη Δρυοπίδα και τη Μεσσαριά ή Χώρα. Όλα αυτά μαζί, κάνουν βόλτα τον επισκέπτη στην ιστορία του νησιού την ώρα που τουριστικά κάθε χρόνο η Κύθνος ανεβαίνει κι ένα σκαλί ψηλότερα.
Η Κύθνος είναι ίσως το νησί των Κυκλάδων που αναδύει την μεγαλύτερη αίσθηση οικειότητας κι απλότητας. Είναι ίσως το πιο προσιτό οικονομικά νησί κι εκεί συναντά κάποιος την μη στυλιζαρισμένη κυκλαδίτικη αισθητική. Ο επισκέπτης βρίσκει τα πάντα. Φύση, θάλασσα, χαλάρωση, ξεκούραση, ένταση, γεύσεις, αγνές πρώτες ύλες.
Στη Χώρα
Η Μεσσαριά ή Χώρα, είναι μια κλασσική κυκλαδίτισσα αρχόντισσα. Την αγκαλιάζουν πανέμορφα σοκάκια στολισμένα το καθένα με διαφορετικά σχέδια λουλουδιών ή άλλα μοτίβα. Κάποιοι πανέμορφα ζωγραφισμένοι τοίχοι της δίνουν το χρώμα και το φως τους, αντάμα με τα γαλάζια παράθυρα των σπιτιών. Ο επισκέπτης απολαμβάνει γραφικότητα μα και τη σύγχρονη αντίληψη της καθημερινότητας. Καταστήματα αγγειοπλαστικής και κεραμοποιίας θυμίζουν τη μέγιστη ακμή τους από τα μισά του 19ου έως τα τέλη του 20ού αιώνα. Ταυτοχρόνως όλος ο οικισμός είναι ένα τεράστιο στασίδι. Όχι μόνο από τα κάτασπρα ξωκλήσια αλλά και από τα πολλά στέκια που προσφέρουν τα πάντα. Από ένα απλό καφέ ή κοκτέιλ μέχρι στάσεις με γευστικούς πειρασμούς κάθε είδους. Δοκιμάστε τα παραδοσιακά σφουγγάτα που είναι τυροκροκέτες με τρίμμα από ντόπιο τυρί. Δοκιμάστε και ταραχτά που είναι τοπικό φαγητό με ντομάτες και αυγά.
Στη Δρυοπίδα
Έχω ακόμη στο στόμα μου τη γεύση από το παστέλι που με φίλεψε η Αννιώ πριν κάποια χρόνια. Ζεστό, με αμύγδαλο στη μέση και θεσπέσια γεύση σαν το χαμόγελό της. Εκεί στη Δρυοπίδα ανθεί ο αγροτικός κόσμος της Κύθνου. Μη φανταστείτε υπερπαραγωγές σε ποσότητες. Αλλά όσο νάναι το νησί βγάζει και τις ελίτσες του και τ’ αχλάδια του και τα σύκα και το μέλι του. Οι Δρύοπες ήταν από τους πρώτους κατοίκους του νησιού και έχουν αφήσει προίκα το όνομά τους στον δεύτερο οικισμό της Κύθνου. Εκεί συναντά κάποιος και το σπήλαιο Καταφύκι (ή Καταφύγι). Όποιος πάει καλοκαίρι βρίσκει τη λύτρωση μέσα στο δροσιά του. Οι ντόπιοι παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν ακόμη κι ως…. ψυγείο για τα τρόφιμά τους.
Ακούστε κι αυτό: Στη Δρυοπίδα δεν πρωταγωνιστεί το μπλε χρώμα των Κυκλάδων αλλά οι κεραμοσκεπές ενώ αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι ο επισκέπτης μπορεί να μπερδευτεί στα τρίστρατα και στη δαιδαλώδη αρχιτεκτονική του οικισμού. Αυτό ήταν η προστασία των παλιών κατοίκων από τους πειρατές.
Στο σπήλαιο
Παλιότερα το καταφύκι ήταν και χώρος συνάθροισης των νησιωτών κι ειδικά σε μια μεγάλη αίθουσα του σπηλαίου, τη «Μεγάλη Πιάτσα» γίνονταν μεγάλα γλέντια και τσιμπούσια. Εκεί συναντά κάποιος φυσικές στοές, τεχνητές σήραγγες που θυμίζουν ότι εντός του σπηλαίου λειτουργούσαν τα μεταλλεία. Συναντά και μικρούς ολόλευκους σταλακτίτες ή σταλαγμίτες κι υποκλίνεται στην φαντασία της φύσης με τα «παιγνίδια» της σε μορφή πάγου. Το …αρκουδάκι, τη …μέδουσα, το… χταπόδι κλπ.
Παραλίες και άλλοι οικισμοί
Από τους παραθαλάσσιους οικισμούς ο Μέριχας, το λιμάνι της Κύθνου, είναι εκ των πραγμάτων αυτός με τη μεγαλύτερη κίνηση. Ψαροταβέρνες με τραπέζια επάνω στην άμμο, λίγα μικρομάγαζα για βασικές προμήθειες και δίπλα του οι πιο οργανωμένες παραλίες του νησιού, όπως τα Μαρτινάκια, δεξιά του λιμανιού.
Όποιος φτάνει με σκάφος πάει κατ’ εξοχήν στην παραλία Κολώνα. Ενώ υπάρχουν οι παραλίες της Επισκοπής και της Απόκρουσης, ενώ από τον Μέριχα φεύγουν τακτικά καραβάκια και για τη φημισμένη Κολώνα της Κύθνου (φωτό άνω). Η πολυφωτογραφημένη στενή λωρίδα αμμουδιάς συγκεντρώνει γύρω της πολλά σκάφη αλλά μπορεί κάποιος να φτάσει και από την ξηρά.
Τα Λουτρά
Τα Λουτρά είναι ο πρώτος οικισμός της Κύθνου που αναπτύχθηκε τουριστικά. Αυτό συνέβη λόγω του περίφημου υδροθεραπευτηρίου που δημιούργησαν το 1840 ο Όθωνας κι η Αμαλία. Οι βασιλείς, τότε, της Ελλάδας είχαν φέρει στην Ελλάδα τον Γερμανό αρχιτέκτονα Christian Hansen και του ανέθεσαν την κατασκευή των λουτήρων και του ξενώνα. Σήμερα είναι ένα μνημείο ιστορικής αξίας και λειτουργούν μόνο οι μαρμάρινοι λουτήρες. Στα Λουτρά βρίσκει κάποιος ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, καφέ ακόμη και σχολή καταδύσεων!
Αλιεία
Στην Κύθνο οι ψαράδες υπερηφανεύονται επειδή διαθέτουν τον μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο των Δυτικών Κυκλάδων, που καλύπτει τις ανάγκες του νησιού, της Κέας μα και της Σερίφου. Ξιφίες και μπαρμπούνια γίνονται ανάρπαστα στις ψαροταβέρνες…
Η Παναγιά η Κανάλα
Ο οικισμός της Κανάλας είναι στα νότια της Κύθνου, χτισμένος σε λόφο πέριξ της Παναγιάς της Κανάλας που την αγκαλιάζουν τα πεύκα και την λούζει το φως!
Για την Παναγιά την Κανάλα έγραψε ο σπουδαίος Νίκος Γκάτσος και μελοποίησε ο μέγας Μάνος Χατζηδάκις στον «κυκλαδίτικο ύμνο» που ερμήνευσε ο Μανώλης Μητσιάς:
Στη Μύκονο, στη Σέριφο, στη Σίκινο, στη Μήλο
πετάς κυπαρισσόμηλο κι εγώ πετάω μήλο.
Στην Αμοργό, στην Κίμωλο, στη Νιό, στη Σαντορίνη
μου στέλνεις κιτρολέμονο σου στέλνω μανταρίνι.
Παράγγειλα του κύρη σου που πίνει τον καφέ του
να σ έχει μαντζουράνα του, να σ έχει κατιφέ του.
Παράγγειλα της μάνας σου που πλένει στο σκαφίδι
να μη σου λέει πικρόλογα τι θα τη φάει το φίδι.
Να δώσει η Μεγαλόχαρη κι η Παναγιά η Κανάλα
να μεγαλώσεις γρήγορα σαν τα κορίτσια τ άλλα.
Και τ Αγιο Λιός ανήμερα στη Νάξο και στην Πάρο
να δώσει η Καλαμιώτισσα γυναίκα να σε πάρω.
Παράγγειλα του κύρη σου που ρίχνει παραγάδι
να ρθεί να κουβεντιάσουμε την Κυριακή το βράδυ.
Παράγγειλα της μάνας σου που μοιάζει με βαρέλι
να σε ποτίζει αφρόγαλο να σε ταΐζει μέλι.
Δραστηριότητες
Μπάνιο και πάλι μπάνιο. Και… ξανά μπάνιο! Μα η Κύθνος έχει και πολλά ενδιαφέροντα σημεία για τους πεζοπόρους. Μάλιστα ο Δήμος έχει συμβάλλει τα μάλα στην ανάδειξη μονοπατιών. Μπορείτε να επισκεφτείτε στον Βορρά το Μεσαιωνικό κάστρο της Ωριάς, τον αρχαιολογικό χώρο του Βρυόκαστρου, με ερείπια των ναών της πολιούχου θεότητας Δήμητρας, της Αφροδίτης και πολύ κοντά τους της Αρτέμιδος και του Απόλλωνα, ενώ ταυτόχρονα θα απολαύσετε την καλύτερη θέα στην Κολώνα. Επίσης την Τουρκάλα με τη μικρή λίμνη και δίπλα της τις εγκαταστάσεις από τα παλιά μεταλλεία.
Πως πάμε
Η Κύθνος συνδέεται με καθημερινά δρομολόγια με το λιμάνι του Λαυρίου σε 1 ώρα και 40΄. Συνδέεται και με τον Πειραιά σε 3 ώρες.
Ως επίλογο επέλεξα ένα λαχταριστό και πεντανόστιμο γλυκό που στην Κύθνο τρελαίνει μικρά και μεγάλα παιδιά. Το «καρυδάκι». Είναι μικρές μπάλες (πιο μικρές από τις μπάλες παγωτού) που έχουν βάση τη βανίλια (υποβρύχιο), την τριμμένη καρύδα και τριμμένο μπισκότο… Απόλαυση!
