Χίος: Ευλογημένη κι ανεξερεύνητη – Γράφει ο Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Η Χίος, είναι πολλά περισσότερα από ένα νησί στο Βόρειο Αιγαίο. Είναι ένας τόπος με απίστευτη ομορφιά, ονειρεμένο πράσινο, «μυθικές» παραλίες, μεσαιωνικά χωριά, απίστευτο φαγητό, γλυκά και …άρωμα μαστίχας! Είναι ένα νησί που ποτέ δεν το χορταίνει ο επισκέπτης και κάθε φορά που το επισκέπτεται ανακαλύπτει νέους θησαυρούς.

Ένα νησί στο οποίο  η ιστορία «στάζει» μαζί με τη μαστίχα κι ο Θεός ευλόγησε τη φύση της. Την είπαν Μυροβόλο κι όντως μοσχοβολά όλες τις εποχές του χρόνου. Την χαρακτήρισαν νησί του Αιόλου κι όντως αν ξεκινήσουν οι αέρηδες δεν μπορείς να κρατηθείς από πουθενά. Όμως, ακόμη κι αυτοί αποτελούν χαρακτηριστικό της κρυφής γοητείας της.

Προσέξτε: Η Χίος είναι:

• Το 5ο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας,
  • 3η σε ηλιοφάνεια και 1η σε μέρες διαύγειας,
  • διαθέτει 91 παραλίες
  • 64 χωριά
  • 91 από τις 108 ορχιδέες της Ευρώπης φύονται στη Χίο.
  • Οι Λαλάδες ή τουλίπες στη Νότια Χίο στολίζουν τα χωράφια του νησιού κάθε Μάρτιο.

Κι όμως αυτό το νησί, έχω την αίσθηση, ότι οι ίδιοι οι κάτοικοί του το «φρενάρουν» από το να ενταχθεί στην κορυφαία θέση της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας. Ίσως επειδή σε γενικές γραμμές υπήρχε κι εν πολλοίς υπάρχει σχετική οικονομική άνεση και πολλοί δεν θέλουν πολλούς…

Στη Χίο αξίζει να δείτε τα πάντα. Κυριολεκτικά! Για να το κάνετε αυτό θα χρειαστείτε πολλές ημέρες διακοπών. Που δεν θα είναι … διακοπές αφού απαιτούνται συνεχείς μετακινήσεις από το ένα μέρος του νησιού στο άλλο. Κι αν συνυπολογίσετε ότι το νησί είναι μεγάλο, τότε αυτό σημαίνει …κόπος και… χρόνος! Κι αυτοκίνητο οπωσδήποτε. Αν δεν έχετε μαζί σας αυτοκίνητο, μάλλον μη πάτε ή απλώς νοικιάστε στο νησί.

Θα προσπαθήσω, λοιπόν, να σας προτείνω κάποια χαρακτηριστικά σημεία του νησιού που πρέπει πάση θυσία να επισκεφτείτε και να γνωρίσετε:.

1.Μαστιχοχώρια: Είναι περισσότερα από 20 χωριά. Με κορυφαία το Πυργί και τα Μεστά. Αν πάτε Αύγουστο μήνα, θα δείτε χιλιάδες… δάκρυα! Τη μαστίχα, δηλαδή, να ρέει ως δάκρυ από τα μαστιχόδεντρα. Το ευγενικό, ευωδιαστό και πανάκριβο αυτό προϊόν, ευδοκιμεί εδώ και 20 αιώνες στο νησί. Στο Πυργί θα τρίβετε τα μάτια σας από συνεχείς εκπλήξεις που θα σας προκαλούν τα γεωμετρικά και ασπρόμαυρα μοτίβα στους τοίχους των σπιτιών, τα περίφημα «ξυστά». Ενώ στα Μεστά (φωτό άνω) θα «εισπνεύσετε» μεσαίωνα μέσα στον λαβύρινθο του χωριού και στην υπέροχη πλατεία θα πιείτε καφέ εξαίσιους χιώτικους χυμούς από τον κάμπο.

2.Ανάβατος: Η καστροπολιτεία του Αιγαίου. Ένας ακατοίκητος πύργος από πέτρες που στέκεται όρθιος επάνω από το γκρεμό και τη μοναχικότητα του δάσους.

3. Βροντάδος: Η καλύτερη εποχή να τον επισκεφτείτε είναι το Πάσχα, όπου θα γίνετε μάρτυρες του φαντασμαγορικού πολέμου ρουκετών ανάμεσα στις ενορίες του.
4. Κάμπος: Η αρχοντιά του νησιού. Όχι μόνο από τα υπέροχα σπίτια της περιοχής, αλλά κι από τις χιλιάδες μυρωδιές. Μανταρίνια, πορτοκάλια, γη εύφορη, καρπερή, δημιουργική.
5. Μαύρα βόλια: Υπέροχη παραλία με μαύρα βότσαλα που προέκυψαν από την έκρηξη παράπλευρου ηφαιστείου εδώ και αιώνες. Αν πάτε απόγευμα, θα μαγευτείτε από τα χρώματα που απλόχερα ντύνουν τη φύση οι ακτίνες της δύσης του ήλιου. Νοτιοδυτικά από τα Μαύρα Βόλια συναντάμε μία επίσης εντυπωσιακή παραλία, τα Βρουλίδια με θέα τη βραχονησίδα «Βενέτικο».

Παραλίες

Στη Χίο υπάρχουν απίστευτες παραλίες για κάθε απαίτηση του επισκέπτη. Παραλίες που ακόμη κι αν προσθέσει κάποιος όλες τις ημέρες Άνοιξης και Καλοκαιριού, δεν προλαβαίνει να τις επισκεφθεί κι απολαύσει. Σταχυολογώ κάποιες με γεωγραφικά κριτήρια.

Α. Κοντά στην πόλη: Μπορεί κάποιος να κάνει μπάνιο στον «Όρμο του Λω» ή στη Δασκαλόπετρα. Στη Δασκαλόπετρα υπάρχει εξαιρετική παραλία με μικρά και μεγάλα βότσαλα και πεντακάθαρα νερά. Θα κάνει μπάνιο στη σκιά του Ομήρου, αφού εκεί υπάρχει η περίφημη «πέτρα» του, όπου συμφώνως με την παράδοση δίδασκε τους μαθητές του, παίζοντας λύρα!

Β. Βόρεια Χίος: Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί την κοσμοπολίτικη παραλία των Γλάρων. Ειδικά αν του αρέσει η δυνατή μουσική. Στα Καρδάμυλα, έχει τρεις παραλίες, το Ναγό, το Γιόσωνα και το Γιαλυσκάρι, όλες με κάτασπρα βότσαλα. Αν μάλιστα κατευθυνθεί στις εσχατιές του χιώτικου βορρά, θα βρει απίστευτες μικρές και μεγάλες παραλίες, κρυμμένες από τους πολλούς…

Γ. Δυτική Χίος. Όποιος φτάσει σ’ αυτό το σημείο της Χίου θα συνειδητοποιήσει ότι ξαφνικά έχει αλλάξει το τοπίο. Τα πεύκα φτάνουν μέχρι τη θάλασσα και κατά μήκος της διαδρομής από το μεσαιωνικό χωριό των Μεστών μέχρι το κεφαλοχώρι, τη Βολισσό, θα συναντήσει αμέτρητες παραλίες. Την Αγία Ειρήνη, το Λιθί (προσφέρεται για μωρά και μικρά παιδιά αφού η θάλασσα είναι ρηχή όσο κι αν περπατά κάποιος προς τα βαθιά) , το Μετόχι, τα Λημνιά, τα Πραστιά, την Έζουσα, τα Αγαλάτου και την Αγία Μαρκέλλα. Εκεί, στην Αγία Μαρκέλλα, όσοι δεν αντέχουν τα παγωμένα νερά, καλό είναι να ξαπλώσουν σε μια ξαπλώστρα και να φλερτάρουν με τον ήλιο.

Δ. Νότια Χίος. Είναι το γεωγραφικό μέρος της Χίου που διαθέτει τις περισσότερες επιλογές. Με κορυφαία την τουριστική παραλία του Καρφά. Παραλία με άμμο και κάθε είδους δραστηριότητα. Με άπειρα μαγαζιά. Εξαιρετικός προορισμός είναι και η  παραλία της Κώμης. Πολυσύχναστη περιοχή μετά τον Μέγα Λημνιώνα, την Αγία Φωτιά και τις μικρές παραλίες των Νενήτων. Σ΄αυτή την περιοχή είναι και τα Μαύρα Βόλια που αναφερθήκαμε προηγουμένως.

Ιστορία

Προσωπικά στη Χίο με μαγεύει  πιο πολύ κι από το άρωμα της μαστίχας, το άρωμα της ιστορίας της. Έχουν βρεθεί ίχνη ζωής στο νησί από τους προϊστορικούς χρόνους. Με κατοίκους Πελασγούς (έφτασαν από Θεσσαλία ), Λέλεγες, Άβαντες και Ίωνες. Αυτοί οι λαοί έζησαν για χιλιετίες στη Χίο και από την ανάμειξή τους με τους Δωριείς, οι οποίοι τους υπέταξαν και τους αφομοίωσαν, προήλθε ο πληθυσμός της Χίου. Για τη Χίο έχει εκτενείς αναφορές ο Ηρόδοτος, ενώ το νησί απέκτησε στον ρου των αιώνων επιρροές από τον Μινωικό πολιτισμό που οι Χιώτες μετεξέλιξαν σε Μυκηναϊκό. Αργότερα, στον 11^ο αιώνα π.Χ. όλα δείχνουν ότι πήραν το επάνω χέρι οι Ίωνες. Άλλωστε ένα τσιγάρο δρόμος (που λέει ο λόγος) τους χώριζε από τη Χίο. Οι Ίωνες, μάλλον επέβαλλαν το αριστοκρατικό πολίτευμα αφού βρήκαν ανταπόκριση στους πολυμήχανους Χιώτες και αύξησαν αλματωδώς το εμπόριο, τη ναυτιλία αλλά και τα γράμματα.  Εκτός από τους Ίωνες υπάρχουν ενδείξεις ότι Αιολείς άποικοι εγκαταστάθηκαν στο βόρειο μέρος του νησιού, προερχόμενοι από τη Λέσβο. Η ακμή του νησιού ήταν υποδειγματική μέσα από το πέρασμα των αιώνων. Μετά, άρχισαν περίοδοι ακμής και παρακμής. Με μάχες για την κυριαρχία της. Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Σαρακηνοί, Σταυροφόροι, Γενουάτες, πόλεμοι Βυζαντινών, Οθωμανοί, μάτωσαν επανειλημμένως τα χώματά της. Μέχρι και Ιησουίτες μοναχοί εμφανίστηκαν εκεί. Από τα μέσα του 18ου αιώνα στη Χίο επικρατούσε μια κατάσταση οικονομικής ευμάρειας. Σε αυτό συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη της βιοτεχνίας, το εμπόριο μεταξωτών υφασμάτων και η καλλιέργεια της μαστίχας. Στοιχεία από τα χρόνια του Καποδίστρια αναφέρουν ότι στη Χίο πριν την επανάσταση ζούσαν 120.000 Χριστιανοί, 1.100 Τούρκοι και κάποιες δεκάδες Εβραίοι. Ενώ πολλοί Χιώτες ζούσαν στα παράλια της Μικράς Ασίας.  Κι όπως προκύπτει από το ημερολόγιο του Τομπάζη υπήρχαν σχέδια για εξέγερση στη Χίο αμέσως μόλις ξέσπασε η επανάσταση του 1821. Κι ακολούθησε η θλιβερή σφαγή το 1822. Το αίμα της Χίου έκανε όλο το Αιγαίο από γαλάζιο κόκκινο! Οι Οθωμανοί έκαψαν σπίτια και σκότωσαν όλα τα παιδιά κάτω των 3 ετών, όλους τους άνδρες από 12 ετών κι επάνω, καθώς και όλες τις γυναίκες από 40 ετών κι επάνω. Σώθηκαν μόνο όσοι δέχθηκαν ν’ ασπαστούν  το Ισλάμ. Ελάχιστοι. Το γεγονός έγινε παγκόσμια γνωστό ως η σφαγή της Χίου, ενώ αποτυπώθηκε στον διάσημο πίνακα του γάλλου ζωγράφου Ευγένιου Ντελακρουά. Η Χίος προσαρτήθηκε στην Ελλάδα το 1912, με τους Βαλκανικούς πολέμους.

Προσέξτε: Εκτός από βουτιές στις παραλίες και στην ιστορία της Χίου, αξίζει να διαθέσετε χρόνο για να δείτε επιπλέον:

1.Τη Νέα Μονή. Μοναστήρι χαρακτηρισμένο ως μνημείο εθνικής κληρονομίας, βυζαντινής προέλευσης με απίστευτες τοιχογραφίες.

2.Τα αδελφά της νησιά. Τις Οινούσσες και τα Ψαρά. Καθημερινά υπάρχουν δρομολόγια με σκάφη προς αυτά.

3.Το σπίτι του Χριστόφορου Κολόμβου, στο χωριό Πυργί. Οι Χιώτες υποστηρίζουν ο μέγας θαλασσοπόρος γεννήθηκε στο νησί. Η αλήθεια είναι ότι στα ημερολόγιά του είχε πολλές αναφορές στη Χίο ενώ από το Πυργί ξεκίνησε με Χιώτες ναυτικούς για το ταξίδι του προς τις «Δυτικές Ινδίες». Επίσης, το επίθετο Κολόμβος είναι άκρως διαδεδομένο στο νησί.

4. Η βιβλιοθήκη «Αδαμάντιος Κοραής», αποτελεί από τις πλέον σημαντικές της Ελλάδας. Με συλλογή περισσοτέρων των 25 χιλιάδων τόμων!

Φαγητό

Η κουζίνα της Χίου, παραδόξως, δεν είναι μια ονομαστή κουζίνα όπως της Κέρκυρας, της Κρήτης, της Μάνης ή της Θράκης. Αν κάτι πρέπει να τραβήξουμε στην υπερβολή για να βρούμε ένα τοπικό προϊόν, αυτό μπορεί να είναι το μαστέλο, ένα τοπικό τυρί. Το δε πιο συνηθισμένο τοπικό πιάτο (μεζές) είναι οι τυροκεφτέδες κι οι ντοματοκεφτέδες. Όμως, επειδή το νησί παράγει τα πάντα, η κουζίνα του περιέχει πιάτα που ηδονίζουν την αίσθηση της γεύσης και ικανοποιούν δεόντως την πείνα. Υπάρχουν εκατοντάδες στέκια για φαγητό. Στα περισσότερα θα φάτε καλά, καθαρά και θα σας περιποιηθούν. Οι νοστιμιές ατέλειωτες. Συνοδέψτε το φαγητό σας με χιώτικο κρασί ή χιώτικο ούζο. Απαλαρίνα. Τέττερη, Καζανιστό Στουπάκη κλπ.

Γλυκό

Όσε φορές επισκέπτομαι τη Χίο φεύγω φορτωμένος με γλυκά του Αυγουστάκη. Του πιο ονομαστού ζαχαροπλαστείου της Χίου, που απ’ ότι έμαθα προσφάτως, πέρασε ήδη στα χέρια της τρίτης γενιάς… Δοκιμάστε το περίφημο «Μασουράκι» με τη μυστική συνταγή του Γιάννη Αυγουστάκη που από το στόμα του πέρασε στο αυτί της κόρης κι εν συνεχεία του εγγονού του. Τα «Μασουράκια» του Αυγουστάκη είναι αυτό που αποκαλούμε… κόλαση! Όμως, δοκιμάστε ότι βρείτε μέσα στο συγκεκριμένο ζαχαροπλαστείο. Για να μη σας πω … σηκώστε το όλο…

Επιπλέον, η Χίος διαθέτει τεράστια ποικιλία από τα ονομαστά της γλυκά του κουταλιού. Φημισμένα στα πέρατα της γης. Μανταρίνι, πορτοκάλι, νεράντζι, τριαντάφυλλο, συκαλάκι ή μελιτζανάκι, μη φύγετε από τη Xίο χωρίς να τα δοκιμάσετε ή προμηθευτείτε. Εσχάτως, φίλοι μου έστειλαν εξαιρετικά …κουταλόγλυκα της «Θείας Ευαγγελίας» από τον Κάμπο. Σε όμορφες συσκευασίες κι έναν ενδιαφέροντα συνδυασμό, αυτόν της μαστίχας με βύσσινο!