ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ: Η μάχη στο Πλατύ μέσα από τις αναμνήσεις των πολεμιστών

Οι βαλκανικοί πόλεμοι ήταν οι πόλεμοι που διπλασίασαν και ελάμπρυναν την Ελλάδα.

Άρχισαν στις 5 Οκτωβρίου  1912 όπου  ο Ελληνικός στρατός αφού απώθησε τα τουρκικά τμήματα προκάλυψης κατέλαβε στις 6 Οκτωβρίου, την Ελασσόνα και στις 9 Οκτωβρίου έδωσε τη μάχη  του Σαρανταπόρου. Μετά από σκληρό αγώνα και  κυκλωτική κίνηση οι Τούρκοι αναγκάζονται να υποχωρήσουν προς τα Σέρβια που ελευθερώνονται στις 10 Οκτωβρίου και την Κοζάνη που  καταλήφτηκε  στις 11 Οκτωβρίου. Μετά τα γνωστά γεγονότα της διαφωνίας Βενιζέλου –Κωνσταντίνου σχετικά με την κατεύθυνση των επιχειρήσεων , ο Ελληνικός στρατός στις 16 Οκτωβρίου  απελευθέρωσε τη Βέροια και στις 19 και 20 Οκτωβρίου 1912 μετά  τη νικηφόρα μάχη του Ελληνικού Στρατού στα Γιαννιτσά, οι Τούρκοι, μπροστά στον κίνδυνο να κυκλωθούν, συμπτύχθηκαν εσπευσμένα προς τη Θεσσαλονίκη, και υποχρεώθηκαν μετά από διαπραγματεύσεις, να υπογράψουν στις 26 Οκτωβρίου 1912 την παράδοση της Θεσσαλονίκης και του Τουρκικού Στρατού, που ήταν περίπου 26.000 άντρες, με 70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα και 1.200 κτήνη. Στη συνέχεια, ο Ελληνικός Στρατός στράφηκε προς τη Δυτική Μακεδονία, όπου διαδοχικά απελευθέρωσε τη Φλώρινα, την Καστοριά και την Κορυτσά και στις 21 Φεβρουαρίου τα Ιωάννινα.

   Όμως στις 20 του Οκτώβρη έγινε και άλλη μια σημαντική μάχη η οποία παρόλη τη μεγάλη σημασία και την κρισιμότητά της δεν έχει λάβει τουλάχιστον μέχρι τώρα την αναγνώριση και την προσοχή που κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε.

    Τα «φώτα της δημοσιότητας» πάντα πέφτουν στη μάχη των Γιαννιτσών καθώς εκεί ενεπλάκη όλη η στρατιά με το σύνολο σχεδόν του τουρκικού στρατού. Αλλά και η αντίστοιχη «μάχη του Καρά-Ασμάκ», ή μάχη του Λουδία ποταμού, ή μάχη στο Πλατύ , συντέλεσε με τη νικηφόρα έκβασή της στην άμεση υποχώρηση του Τουρκικού στρατού και στην κατάληψη της Μητρόπολης του Μακεδονικού Ελληνισμού . Άλλωστε τα πρώτα Ελληνικά τμήματα που μπήκαν το πρωί της 27^ης Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη ανήκαν στην 7^η Μεραρχία που πολέμησε στην εν λόγω μάχη .

    Θα ήθελα εδώ να παραθέσω ένα σύντομο ιστορικό του πολέμου καθώς και αποσπάσματα από τις αναμνήσεις (απομνημονεύματα) πολεμιστών της εποχής που όχι μόνο θα φωτίσουν το γεγονός αλλά και θα αποδείξουν αφενός τη σπουδαιότητα της μάχης αλλά και τις σημαντικές απώλειες Ελλήνων και Τούρκων μιας και επικρατούσε η εντύπωση πως οι απώλειες του στρατού μας περιορίζονταν στα τρία ονόματα του μνημείου που υπάρχει στο Σιδηροδρομικό σταθμό Πλατέος.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

     Η Οθωμανική αυτοκρατορία προσπαθώντας απεγνωσμένα να οργανωθει και να εκσυγχρονιστεί αποφασίζει  να κατασκευάσει σιδηροδρομικό δίκτυο που θα διασχίζει από τη μια ως την άλλη το ευρωπαϊκό τμήμα της Οθ. Αυτοκρατορίας με τις ανάλογες διακλαδώσεις πράγμα που αναλαμβάνει ο εβραίος τραπεζίτης Βαρώνος  Maurice de Hirsch. Την εταιρεία του όμως αγοράζει η DEUTSCHE BANK με σκοπό να κατασκευάσει τη γραμμή Βερολίνου – Κωνσταντινούπολης – Βαγδάτης (drag nach osten)

Στα πλαίσια αυτού του σχεδίου ξεκινά να κατασκευάζει τη σιδηροδρομική γραμμή που θα συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με το Μοναστήρι και στις 6 Δεκεμβρίου 1892 παραδίδεται το πρώτο τμήμα των 96 χιλιομέτρων μέχρι τη Σκύδρα (Βερτεκοπ). Για να ολοκληρωθεί το έργο κατασκευάζονται γέφυρες στον Γαλλικό ποταμό , στον Αξιό, στο Λουδία και οπουδήποτε είναι απαραίτητο από την εργοληπτική εταιρεία του διάσημου μηχανικού PHILIPPE VITALLI ,

      Έτσι μπαίνει στη ζωή και την ιστορία της περιοχής του Ρουμλουκιού ο σιδηρόδρομος , ο οποίος εκτός από τη μεγάλη οικονομική σημασία αποκτά και σημαντική στρατηγική σημασία, καθώς μέσω αυτού μεταφέρονταν ταχύτατα  στρατεύματα, πυρομαχικά και κάθε είδους εφόδια. Κατά μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου θα εξελιχτούν σημαντικά ιστορικά γεγονότα όπως αυτά που θα περιγράψουμε στο σημερινό κείμενο.

     Τα κτίρια των Σ. Σταθμών καθώς και οι γέφυρες θα διαδραματίσουν σημαντικότατο ρόλο στις πολεμικές επιχειρήσεις.( Με αμαξοστοιχία από το Γιδά θα φτάσει ο Βασιλιάς Γεώργιος στη Θεσσαλονίκη στις 29 Οκτωβρίου).

Όπως προαναφέραμε ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος αρχίζει στις 5 Οκτωβρίου 1912 και  στις  12 Οκτωβρίου  στο γενικό στρατηγείο που βρίσκεται στα Σέρβια εκδηλώνεται η διαφωνία Πρωθυπουργού Βενιζέλου – Διαδόχου Κωνσταντίνου αρχιστράτηγου ,σχετικά με την κατεύθυνση που θα έπρεπε να πάρει η στρατιά  Θεσσαλίας.

 Η διαφωνία ήταν πολύ έντονη , είχε κατά τη γνώμη μου ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα ( μάλλον κατά το σχεδιασμό των επιχειρήσεων) και ενεπλάκησαν αρκετά πρόσωπα.

    Ο προσωπάρχης του υπουργείου στρατιωτικών Κ. Νίδερ στάλθηκε από το Βενιζέλο στις 11-10-1912  στα Σέρβια για να εκθέσει και προφορικά τους λόγους για τους οποίους απαιτούνταν η κατάληψη της Θεσσαλονίκης. ( Όπως γράφει στη σελ. 283 του βιβλίου του ο Στρατηγός Αλεξάκης).

    Αλλά  ο Κωνσταντίνος  «συνέταξεν ιδία χειρί» (όπως ισχυρίζεται ο Βίκτωρ Δούσμανης) το εξής τηλεγράφημα.

   «Η κατεύθυνσις της υποχωρήσεως και αι προθέσεις του πολέμου θα κανονίσωσι την προέλασιν και την κατεύθυνσιν και της υπ’ εμέ Στρατιάς .. Να παύσει του λοιπού η Κυβέρνησις αναρμοδίως γνωματεύουσα και εκ του μακρόθεν αναμιγνυόμενη εις τας πολεμικάς επιχειρήσεις». Κωνσταντίνος.

 Τα 10 ή 12 τηλεγραφήματα που ανταλλάχτηκαν αργότερα εξαφανίστηκαν «μυστηριωδώς» όπως και εκείνο με το περίφημο « σας το απαγορεύω» που απηύθυνε ο Πρωθυπουργός Βενιζέλος διατάσσοντας ουσιαστικά την στροφή της Στρατιάς προς τη Θεσσαλονίκη.

 Ο Πρωθυπουργός μάλιστα έφτασε στο σημείο να συντάξει  τηλεγράφημα που απάλλασσε τον Κωνσταντίνο από τη διοίκηση της στρατιάς το οποίο δεν στάλθηκε κατόπιν αιτήματος του Βασιλιά Γεωργίου ο οποίος ανέλαβε να νουθετήσει ο ίδιος τον Διάδοχο .

Το τηλεγράφημα έλεγε: «Παραδώσετε άμα τη ληψει της παρούσης ,την διοίκησιν του Στρατού εις τον Αρχηγόν του γενικού Επιτελείου υποστράτηγον Δαγκλήν και αναχωρήσετε πάραυτα ,δι Αθήνας τιθέμενος εις την διάθεσιν του Υπουργού των στρατιωτικών»

   Δεν ήταν βέβαια άμοιροι ευθυνών και οι επιτελικοί αξιωματικοί που περιστοίχιζαν τον Κωνσταντίνο (Μεταξάς ,Δουσμανης , Πάλλης κ.α.).Ευτυχώς για το Έθνος ,αλλά και την Μακεδονία επικρατεί η άποψη του Βενιζέλου,  η στρατιά στρέφεται ανατολικά με κατεύθυνση την Βέροια και την Θεσσαλονίκη και  η 7^η Μεραρχία του Συνταγματάρχη Κλεομένη κατευθύνεται προς την περιοχή μας καθώς διατάσσεται να προελάσει μέσω των στενών της Πέτρας  με αντικειμενικό σκοπό την σιδερένια γέφυρα του Αλιάκμονα στο Νησέλι. Την ίδια ημέρα 12 -10- 1912 διατάσσεται το τάγμα Κρητών με διοικητή τον Γεώργιο Κολοκοτρώνη να τεθεί υπό τις διαταγές της 7^ης Μεραρχίας.

      Η 7^η Μεραρχία περιλάμβανε το 19^ο Σύνταγμα πεζικού υπό τον Αν/χη Γεώργιο Τερτίπη, το 20^ο Σύνταγμα πεζικού υπό τον Αν/χη Δημήτριο Σβορώνο και το 21^ο Σύνταγμα πεζικού υπό τον Αν/χη Νικόλαο Μιχαλόπουλο. Στις μονάδες αυτές υπηρετούν οι αξιωματικοί αλλά και οι στρατιώτες από τα απομνημονεύματα των οποίων θα αντλήσουμε πληροφορίες , στοιχεία , εντυπώσεις . Πρόκειται για τον Ανθυπολοχαγό τότε Ιωάννη Αλεξάκη του Τάγματος Κρητών, τον Κωνσταντίνο Ζωρογιαννίδη του 19^ου  συντάγματος , του Λοχαγού τότε Κωνσταντίνου Μαζαράκη του θρυλικού καπετάν Ακρίτα και τον Δημήτριο Δάρρα δικαστικό στρατιώτη της 7^ης Μεραρχίας  

Στις 17 Οκτωβρίου η Μεραρχία φτάνει στο χωριό Νησέλι όπου τα σώματα προσκόπων είχαν ήδη καταλάβει τη γέφυρα. «Σήμερον 17-10 -1912 τμήμα τουρκικού ιππικού προσπαθείσαν να ανατινάξη την παρά το νησέλι γέφυραν του αλιάκμονος ημποδίσθη υπό του υπό τον Ανθ/γόν Σταυρόπουλον εθελοντικού σώματος εξ 60 ανδρών ανταρτών. Τραπέντος εις φυγήν του τουρκικού ιππικού διεσώθη η γέφυρα και την διήλθομεν και ημείς ύστερον.(Στρατηγού Αλεξάκη σελ 336).

  Στις 18-10-1912 η Μεραρχία περνά τη γέφυρα και τα τρία της συντάγματα στρατοπεδεύουν.

   Το 19^ο στην Κορυφή το 20^ο στα Τρίκαλα το 21^ο στο Νησέλι το Ευζωνικό στο Γιδά και το σώμα των προσκόπων στο Γιδά (Αλεξάνδρεια), ενώ το ταγμα Κρητών στο Καψοχώρι.

   Γράφει ο Στρατηγός Αλεξάκης: «Μετά την γέφυραν αυτήν του αλιάκμονος εισήλθομεν εις ευρύτατην πεδιάδα. Αντικρίσαντες αυτήν διελογιζόμεθα ότι εκεί οι κάτοικοι θα έτρεφον ωραίους ίππους , εν ω εις την ορεινήν Κρήτην μόνον όνους και ημιόνους είχομεν…. Εις την μεγάλην αυτήν πεδιάδα την μεγαλυτέραν της Ελλάδος, ετρέφοντο οι ίπποι εκ των οποίων απετελείτο το περίφημον ιππικόν του Μ. Αλεξάνδρου. Ελέγετο δε τώρα η περιοχή αυτή , Ρουμλούκι ( τόπος των Ρωμιών, ήτοι Ελλήνων) και Καμπανία πρότερον».

   Ο Κων Ζωρονιαννίδης ήταν από το Καρπενήσι Ευρυτανίας και υπηρετούσε ως διοικητής του 3^ου λόχου του 1^ου τάγματος στο 19^ο σύνταγμα πεζικού της 7^ης Μεραρχίας . Έζησε ως πρωταγωνιστής τα γεγονότα και στα απομνημονεύματά του αναφέρει:

18^η Οκτωβρίου . Αναχώρησις της Μεραρχίας εκ Λιμπάνοβου τη 8^η πρωινή ώρα ,διά της αμαξιτής οδού της αγούσης διά της γέφυρας του Αλιάκμονος (Νησέλι)…….αφικόμεθα εις το χωρίον Κορυφήν περί την 3^ην μ.μ. ώραν…..

 «19^η Οκτωβρίου ‘Ως ανωτέρω διαλαμβάνω, εύρισκομεθα έν Κορυφή έν καταυλισμό με μέτρα ασφαλείας όποτε περί  την 11ην ώραν π.μ. Συνεχείς πυροβολισμοί ηκούσθησαν άνωθι των Γεννιτσών μετά σφοδρών κανονιοβολισμών………….. Ή Υμετέρα: Μεραρχία: χωρίς, ώς όφειλε, να σuνδράμη τον αγώνα. εκείνον δια της επί τόπου μεταβάσεως της τουλάχιστον δια του προβολικού της, ηρκέσθη να γίνει απλούς θεατής εφ’  ω και τn εδόθη) δικαίως η κατηγορία της αποτελματώσεώς της, του Διαδόχου δριμέως έπιτιιμήσαντος τον Μέραρχον………..

Παρέκβασις .Οι κάτοικοι της Κορυφής και των περιχώρων εισί γνησιώτατοι ‘Ελληνες, αληθεις  απόγονοι  του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αι γυναίκες φέρουν ώς κάλυμμα έπΙ της  κεφαλής των την πεpικεφαλαίαν, τύπω της  περικεφαλαίας του Mεγάλου Αλεξάνδρου.

……20ή Οκτωβρίου. ΜΑΧΗ ΤΟΥ «ΠΛΑΤΥ»

Αφ’ εσπέρας της προηγουμένης ο εχθρός διά τριών ταγμάτων του διήλθε την γέφυραν Καρά –Ασμάκη (ποταμού) και εγκαταστάθη διά προφυλακών περί το χωρίον Πλατύ, παρά την σιδηροδρομικήν γραμμήν

………Τη 8^η πρωινή ώρα η Μεραρχία ετέθη εις κίνησιν εκ της Κορυφής καταυθυνθείσα κατά του περί του Πλατύ ευρισκόμενου εχθρού. Ο υπ’εμέ λόχος ταχθείς επί κεφαλής του Συντάγματος και της όλης Μεραρχίας εν τάξει μάχης, έλαβεν ως αντικειμενικόν σκοπόν τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Πλατύ…….

Το εχθρικόν πυροβολικόν έβαλλε κεκαλυμμένον . Το ημέτερον πυροβολικόν αντεπεκρίθη. Ολόχος μου εξηκολούθη προελαύνων και ελισσόμενος ,διά μέσου των καλλιεργημένων αγρών βουτημένων των ανδρών μέχρι του γόνατος εις την λάσπην………Φτάσαντες τέλος εις την απόστασιν των 400 μέτρων από του σιδηροδρομικού σταθμού ,δηλαδή της εχθρικής τοποθεσίας διεκρίναμεν ατάκτους κινήσεις πηγαινοερχομένων ατόμων ,έμπροσθεν μιας σκηνής παρακειμένης τω κτιρίω του σταθμού……….Ο λόχος μου με επί κεφαλής τον υποφαινόμενον ώρμησε κατά του σταθμού ,εξετόπισε τον κατέχοντα αυτόν εχθρόν , κατέλαβε τούτον και κατεδίωξε τον φεύγοντα εχθρόν διά των πυρών του……….Άμα τη υποχωρήσει του ο εχθρός κατηυθύνθη προς την γέφυραν Καρ-Ασμάκη εγκατασταθείς επί της αντίπεραν ταύτης α;ριστεράς όχθης……………….Μόλις αφίκετο εκεί προσεβλήθη υπό σφοδρού πυρός του εχθρικού πυροβολικού ,όπερ έβαλλε συνεχώς και ακαταπαύστως κατά τε της σιδηροδρομικής γραμμής και των εξόδων του χωρίου Πλατύ , τουτέστι των προσβάσεων της γέφυρας………Μόλις δε εγένετο τούτο ιδού ο λοχαγός Μαζαράκης ως εκτελών χρέη επιτελούς της Μεραρχίας όστις όρισεν την θέσιν του τάγματος εν αναμονή πέραν της γέφυρας περί τα δύο χιλιόμετρα και επί της σιδηροδρομικής γραμμής. Το Τάγμα χωρήσαν κατέλαβε την ορισθείσαν αυτώ θέσιν , παραμείναν περί την ώραν εν αυτή , οπότε εδέησε να διαταχθή η προέλασις του προς το χωρίον ΚΙρτζαλαρ (Άδενδρο)……….Εις τον σταθμόν υπήρχεν εγκαταλελειμμένη αρκετή ποσότης άρτου και ορύζης.Εκ τούτων επρομηθεύθησαν οι άνδρες και έφαγον το εσπέρας εκείνο εφοδιασθέντες και διά την επομένην……….

  Ο Ιωάννης  Αλεξάκης που υπηρετούσε ως ανθυπολοχαγός στο ανεξάρτητο τάγμα Κρητών με διοικητή τον δισέγγονο του «γέρου του Μοριά» Γ. κολοκοτρώνη γράφει για τη μάχη :

«Δεξιά πτέρυξ. Μάχη Καρά Ασμάκι (Λουδία)

Περίπου 3 τουρκικά τάγματα είχον εγκατασταθεί από της εσπέρας της 19-10-1912 με προφυλακάς περί το χωρίον Πλατύ εκατέρωθεν της σιδηροδρομικής γραμμής.

.. Την στιγμήν καθ’ ην εκινείτο η Μεραρχία ώραν 7.00 π.μ. εκ του χωρίου Κορυφή οι Τούρκοι επετέθησαν κατά των προφυλακών του 8^ου ευζωνικού τάγματος ανατολικώς του χωρίου Λιανοβέργι όπου ευρίσκετο και τμήμα προσκόπων . Απωθήθησαν ούτοι  προς Πλατύ  και η μάχη ήρχισεν. Έλαβε μέρος το πλείστον της Μεραρχίας.

Η μάχη αύτη του Καρά Ασμάκι διήρκεσεν 6 ώρας (από 7.00 π.μ. μέχρι 1.00 μ.μ.)

Κατ’ άλλους : Η μάχη ήρχισεν ώραν 7^ην π.μ. ,ο εχθρός εξετοπίσθη ώραν 2.30 και καταδιώχθη μέχρι της 4.30 μ.μ. πέραν του Κιρτζαλάρ.

Πεισματωδεστέρα ήτο η άμυνα των Τούρκων επί της σιδ. Γέφυρας. Πολυβόλον τεθέν κατά τον άξονα αυτής καθίστα δύσκολον την προέλασιν μας………. Κατελήφθη αύτη ώραν 5.00 καθ ην στιγμήν οι Τουρκοι προς ανατίναξίν της ,έθετον πυρ εις έναυσμα δυναμίτιδος….Ούτω η γέφυρα την τελευταίαν στιγμήν διεσώθη. .Δεν είχεν όμως κατάστρωμα η σιδ. Γέφυρα αυρή και δι αυτό δεν ηδύνατο να διέλθη το πεδινόν πυροβολικόν μας.

Ευτυχώς υπήρχε εναποθηκευμένη εις το χωρίον Γιδά μεγάλη ποσότης ξυλείας ,καταλλήλου διά τον σκοπόν αυτόν , μετεφέρθη δε αύτη εκείθεν ύστερον και η γέφυρα επεστρώθη.

Μάλιστα εκ της ξυλείας εκείνης επεστρώθη βραδύτερον 22-10-1912) και η γέφυρα του Αξιού και κατεσκευάσθη προσέτι εκεί και πρόχειρος άλλη γέφυρα.

Ο εχθρός ηττηθείς υπεχώρησε πέραν του Λουδία , αλλά καταδίωξις ως έπρεπε δεν έγινε και διά τούτο ο εχθρός ανασυνταχθείς επεχείρησεν αντεπίθεσιν ώραν 9.30 π.μ. άλλ’ απεκρούσθη αύθις και υπεχώρησεν…..

Επίσης την ημέραν αυτήν και το στρατηγείον παρέμεινεν εις το χωρίον Πλατύ»…

….Ως ανέφερεν από το Πλατύ η Μεραρχία εις το Γεν. Στρατηγείον , ώραν 5.15 μ.μ. αι απώλειαι της Μεραρχίας ανήλθον εις 80 , Τουρκικά δε πτώματα συνελέγησαν περί τα 150.

 Ο Λοχαγός Μαζαράκης  για τη μάχη στο Πλατύ αλλά και για τους 3 νεκρούς που αναφερονται στο μνημείο αναφέρει:

        ….Τη 17^η διελθόντες του Κολινδρού… οι Τούρκοι διωκόμενοι και παρά των Προσκόπων υπεχώρησαν εις Γιδά. Οι ημέτεροι έφθασαν εις Λιανοβέρι ένθα και έπεσεν ο λοχίας Α. Μαυρομιχάλης, ετραυματίσθη δε και ο χωροφύλαξ πρόσκοπος Μπουρλάκος……….

Αι τουρκικαι γραμμαί ενισχυθείσαι και παρά πολυβόλων ,επλησίαζον δι’ αλμάτων προς το χωρίον Λιανοβέργι . Ετραυματίσθην ελαφρώς εις τον βραχίονα , εφονεύθησαν δε και τίνες των Προσκόπων εκεί ,Τσαμτσακόπουλος επιλοχίας ιππικού , Νταβατζής χωροφύλαξ………….

Ηναγκάσθην να διαβώ και πάλιν την γέφυραν υπό το πυρ δια να ζητήσω ενισχύσεις . Η 7^η Μεραρχία πάσα ευρίσκετο εις απόστασιν  4χμ . το τάγμα Κρητών δεν εφαίνετο, το 19^ο σύνταγμα όπερ εβάδιζε ήδη εις το άκρον δεξιόν και είχε φθάσει μέχρι του χωρίου Πλατύ είχεν οπισθοχωρήσει και απεμακρύνθη μη φαινόμενον . Μετά 3χμ συνήντησα ερχόμενον εν τάγμα του 21^ου συντάγματος.

……… Η συμπλοκή ήρξατο την 7 ½ π.μ. της 20^ης Οκτωβρίου . η υποχώρησις του εχθρού προς Κιρτζαλάρ εγένετο εν αταξία … περί τα 150 πτώματα ευρίκοντο επί της σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι αποστάσεως 2000 μ. οφειλόμενα κατά πολύ εις την καλήν δράσιν του πυροβολικού».

           Ο στρατιώτης Δημήτριος Δάρρας ήταν δικαστικός και υπηρετούσε ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός στον 3^ο λόχο του 8^ου τάγματος Ευζώνων . Στις  25 Οκτωβρίου 1912 από το χωριό Βαρβάκιοϊ (8 ώρα μακράν της Θεσσαλονίκης ) στέλνει επιστολή προς την μητέρα και τους αδελφούς του:

Πολυαγαπημένοι μου Μητέρα και αδελφοί μου.

……. Να μη στεναχωρήσθε όμως διότι είμαι εντελώς καλά, τελείως υγιής και όλα θα περάσουν.άλλως υπάρχει ελπίς ότι μάχας πλέον δεν θα έχομεν………Μάχη άξια λόγου δι ημας ήτο μια γενόμενη την 20^ην Οκτωβρίου ημέραν Σάββατον παρά τας δύο γεφύρας ενός μικρού ποταμού εις θέσιν Καρά Ασμακι μεταξύ των χωρίων Λιανοβεργίου και Πλατύ.

Εις την μάχην ταύτην  επληγώθη ο Λοχαγός μου Κων. Μανωλίδης ελαφρώς . Εκ της διμοιρίας μου (δυνάμεως 55 ανδρών) εφονεύθησαν 4 και ετραυματίσθησαν 7.

Εκ όλου δε του λόχου μου (δυνάμεως 230 ανδρών) εφονεύθησαν 7 και ετραυματίσθησαν 26.. Η μάχη ήτο ισχυρά με πυροβολικόν ιδικόν μας και εχθρικόν και πολυβόλα εκατέρωθεν.

Το χειρότερον ότι η μάχη διηξήχθη υπό διηνεκή βροχή και δια τούτο δεν ηδυνηθημεν από τις λάσπες να τους καταδιώξωμαν …ίνα τους πάρωμεν τα κανόνια και πολυβόλα τους με τα οποία μας επέφεραν πολλάς απωλείας.

Θα μείνωμεν εδώ όλην την ημέραν περιμένοντες να τελειώση το μηχανικόν τας επί του Αξιού ποταμού γεφύρας ίνα διέλθομεν αυτόν και βαδίσωμεν εις Θεσσαλονίκην.

      Μέσα από τις αναμνήσεις των ανθρώπων που έζησαν , που συμμετείχαν αλλά και δημιούργησαν αυτά τα γεγονότα μπορούμε να φανταστούμε εκείνες τις ιστορικές ημέρες του Οκτώβρη του 1912 . Τότε που μετά από 500 χρόνια σκλαβιάς ξημέρωσε η ελευθερία για τους κατοίκους του Ρουμλουκιού.

         Είδαμε επίσης πως οι νεκροί και ο απώλειες του στρατού δεν ήταν μόνο εκείνοι που αναφέρονται στο μνημείο. Σίγουρα αυτή η γη του Πλατέος φιλοξενεί στα σπλάχνα της και όλους εκείνους που έπεσαν εδώ και παρέμειναν ανώνυμοι και αφανείς.

    Ελπίζω η έρευνα ,που όσο με αφορά συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, να αποκαλύψει τα ονόματα των πεσόντων αλλά και άλλα στοιχεία που θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις μας για τα ανεπανάληπτα ιστορικά εκείνα γεγονότα.

Ελπίζω οι εκδηλώσεις που ξεκίνησαν το 2012 και που ήταν αφιερωμένες σε όλους αυτούς που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της Μακεδονίας και την εθνική ολοκλήρωση να επαναληφθούν και να αποκτήσει επιτέλους

το μνημείο της μάχης την εικόνα που του αρμόζει.

 Με τιμή

Γρηγόρης Γιοβανόπουλος

Δάσκαλος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ

Στρατηγού Ιωάννη Αλεξάκη. “Πολεμικές Αναμνήσεις-Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913”

-Κ. Μαζαράκη.Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13 – Τα Σώματα Προσκόπων.ΓΕΣ/ΔΙΣ. Ο Ελληνικός στρατός κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. 

 –Βίκτωρ Δούσμανης «Απομνημονεύματα, -Ιστορικαί σελίδες τας οποίας έζησα»

–Ζωρογιαννίδης Κωνσταντίνος. «Ημερολόγιον πορειών και πολεμικών επιχειρήσεων 1912-13».