Πιλοτικό πρόγραμμα με κατ’ οίκον νοσηλεία που εφαρμόζει το Ιατρείο Καρδιακής Ανεπάρκειας του ΠΓΝ «Αττικόν» τον τελευταίο χρόνο, φαίνεται πως βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής, ενώ ταυτόχρονα μειώνει τις νοσηλείες των ατόμων που πάσχουν από σύνδρομο καρδιακής ανεπάρκειας.
Σύνδρομο, στο οποίο η δυσλειτουργία της καρδιάς προκαλεί δύσπνοια και εύκολη κόπωση και το οποίο οι γιατροί χαρακτηρίζουν ως πιο θανατηφόρο από τον καρκίνο, και μάλλον δικαίως, αφού η νοσηρότητα είναι πολύ υψηλή για έναν στους δύο πάσχοντες, ακόμα και στα μεσαία στάδια της νόσου.
Όπως δηλώνει στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή «104,9 Μυστικά Υγείας» ο αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής του τμήματος επειγόντων στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Ιωάννης Παρίσσης, το μεγάλο στοίχημα για την καρδιακή ανεπάρκεια είναι η διατήρηση των ασθενών σε πρώιμα στάδια. Κι αυτό όπως επισημαίνει μπορεί να επιτευχθεί με την ανάπτυξη δικτύου ιατρείων καρδιακής ανεπάρκειας, σε ολόκληρη τη χώρα.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, τις βάσεις για την ανάπτυξη ενός τέτοιου δικτύου έβαλαν 70 καρδιολόγοι από όλη την Ελλάδα με πρόταση την οποία κατέθεσαν στο 19ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καρδιακής Ανεπάρκειας, την περασμένη βδομάδα στην Αθήνα. Πρόταση που όπως τονίζει, στη συνέχεια θα κατατεθεί και στο υπουργείο Υγείας, προκειμένου να ενισχυθούν αυτά τα ιατρεία.
Ο κ. Παρίσσης δίνει έμφαση στην πρόληψη, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι αποτελεί την καλύτερη παρέμβαση.
Αναφέρεται στις νοσηλείες αυτών των ασθενών, που αποτελούν βασική παράμετρο νοσηρότητας, και παράλληλα αυξάνουν δραματικά το κόστος στη δημόσια υγεία. Μιλάει για τα καινούργια φάρμακα, τις νέες συσκευές, αλλά και τη γονιδιακή προδιάθεση του συνδρόμου. Για το αν η λύση του μέλλοντος είναι ένα φάρμακο που θα εκριζώνει τη νόσο ή μία συσκευή, ο καθηγητής απαντά: «Ίσως να είναι η γονιδιακή θεραπεία. Αλλά είναι ακόμα κάτι πολύ μακρινό».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη που παραχώρησε ο αν. καθ. Καρδιολογίας Ιωάννης Παρίσσης στο Πρακτορείο 104,9 FM και στην Τάνια Μαντουβάλου.
Γνωρίζουμε ότι η μέση επιβίωση για το 50% των ασθενών είναι πέντε χρόνια, αν δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση. Ισχύει; Τι λένε τα νεότερα επιδημιολογικά στοιχεία;
Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μία σύγχρονη επιδημία. Πάσχουν περίπου 26 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη και στην Ελλάδα είναι 300-400 χιλιάδες ασθενείς. Η νόσος αφορά το 10% του γενικού πληθυσμού άνω των 65 και το 1-2% του γενικού πληθυσμού κάτω των 65. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι αυτοί οι ασθενείς έχουν ακόμη αυξημένη θνητότητα, που αγγίζει το 50% στην πενταετία. Βέβαια στα πρώιμα στάδια η θνητότητα είναι περίπου 20% στην πενταετία, ενώ στα τελικά στάδια η θνητότητα αγγίζει το 80-90% το χρόνο . Κι εκεί είναι το μεγάλο στοίχημα. Να κρατήσουμε τους ασθενείς στα πιο πρώιμα στάδια.
Πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;
Αυτό γίνεται με καλή παρακολούθηση των ασθενών. Κι εδώ έχουν μεγάλη αξία τα ιατρεία καρδιακής ανεπάρκειας, τα οποία βοηθούν πάρα πολύ στην συνταγογράφηση των φαρμάκων που αυξάνουν την επιβίωση, αλλά και στην τιτλοποίηση τους. Δηλαδή αυτά τα φάρμακα πρέπει όχι μόνο να τα συνταγογραφούμε, αλλά να τα τιτλοποιούμε στις δόσεις εκείνες, που από τις κλινικές μελέτες έχουν δείξει το μέγιστο όφελος.
Ωστόσο υπάρχουν ασθενείς που δεν απευθύνονται σε ειδικά ιατρεία καρδιακής ανεπάρκειας, αλλά σε απλές καρδιολογικές μονάδες. Και μάλιστα οι γιατροί αυτών των μονάδων τους κρατάνε, αντί να τους παραπέμψουν σε αυτά τα ειδικά ιατρεία. Εικάζω ότι αυτό γίνεται λόγω έλλειψης αυτών των ιατρείων.
Έτσι ακριβώς είναι, όπως το λέτε. Υπάρχουν ακόμη λίγα ιατρεία και οι αναμονές είναι μεγάλες. Και αυτό τονίζει την ανάγκη να εκπαιδευτούν και οι ιδιώτες στην αναγνώριση της καρδιακής ανεπάρκειας και κυρίως πότε πρέπει να παραπέμπουν τον ασθενή σε αυτά τα ιατρεία. Βέβαια η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία και η Εταιρεία Μελέτης Καρδιακής Ανεπάρκειας έχουν αναπτύξει προγράμματα εκπαίδευσης των γιατρών, και υπάρχουν και ειδικές εξετάσεις που γίνονται στα συνέδρια καρδιακής ανεπάρκειας, όπως επίσης και ένα πρόγραμμα δύο ετών στο εξωτερικό, για την εξειδίκευση των γιατρών. Από την άλλη φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος η δημιουργία αυτών των ιατρείων.
Στο συνέδριο εξ όσων γνωρίζω μιλήσατε για δημιουργία και ανάπτυξη Δικτύου Ιατρείων Καρδιακής ανεπάρκειας.
Ναι όντως. Αυτό ήταν ένα θέμα του συνεδρίου κι αυτό που προσδοκούμε είναι να αναπτυχθεί ένα δίκτυο με κοινή ηλεκτρονική τράπεζα πληροφοριών, όλων των ιατρείων καρδιακής ανεπάρκειας, έτσι ώστε να μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα αυτούς τους ασθενείς που λόγω του εφημεριακού καθεστώτος, μπορεί να εισαχθούν σε πολλά διαφορετικά νοσοκομεία. Αν υπάρχει όμως κοινό data base μπορεί να υπάρχει μία επικοινωνία των νοσοκομείων με το ιατρείο που τους παρακολουθεί.
Αυτή η ιδέα περί δημιουργίας δικτύου ιατρείων καρδιακής ανεπάρκειας σε τι φάση βρίσκεται;
Με τη συμμετοχή περίπου 70 ειδικών από όλη την Ελλάδα, κάναμε, στο πλαίσιο του συνεδρίου, ένα κείμενο που περιγράφει τη δομή λειτουργίας των ιατρείων και το πώς πρέπει να γίνεται η διακίνηση των ασθενών, έτσι ώστε να υπάρχουν κάποια βασικά στοιχεία, για να μπορέσει να αναπτυχθεί το δίκτυο, αν είναι δυνατόν σε όλα τα νοσοκομεία της Ελλάδας.
Αυτή την πρόταση θα την πάτε στο υπουργείο;
Όχι σε αυτή τη φάση. Το πρώτο βήμα είναι να ξεκινήσουν σιγά -σιγά τα ιατρεία. Και το επόμενο βήμα είναι να συνδεθούμε με το υπουργείο να δούμε πως μπορούν να ενισχυθούν καλύτερα αυτά τα ιατρεία.
Με αυτή την πρόταση ενδέχεται να ξεκινήσουν ιατρεία καρδιακής ανεπάρκειας δειλά- δειλά σε διάφορα δημόσια νοσοκομεία της χώρας και αν ναι σε ποιες περιοχές;
Σε κάθε νοσοκομείο που καλύπτει ένα σημαντικό αριθμό ασθενών. Και κυρίως σε νοσοκομεία πρωτευουσών των επαρχιών της Ελλάδος. Και στη Μακεδονία θα μπορέσουν να αναπτυχθούν, στα μεγάλα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, τα Γιάννενα, την Πάτρα, την Κρήτη, αλλά και σε πιο απομακρυσμένες πόλεις όπως την Τρίπολη για παράδειγμα.
Το μεγάλο πρόβλημα των ασθενών αυτών είναι οι συχνές νοσηλείες, ιδίως όταν μπουν στο τελικό στάδιο.
Οι νοσηλείες είναι αυτή τη στιγμή πολύ βασική παράμετρος της νοσηρότητας και αυξάνει και δραματικά το κόστος στη δημόσια υγεία. Θα σας πω μόνο ότι κάνοντας μία παλιότερη οικονομική μελέτη, με μικροκοστολόγηση είδαμε ότι μία απλή νοσηλεία, χωρίς μείζονες παρεμβάσεις επεμβατικές πχ, κοστίζει περίπου 3.500-4.000 ευρώ. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι όταν ο ασθενής αυτός μπει τρεις και τέσσερις φορές το χρόνο, το κόστος εξακοντίζεται. Και μιλάμε για ασθενείς που όταν φτάσουν στα τελικά στάδια μπαίνουν πολλές φορές στο νοσοκομείο. Άρα χρειάζεται να γίνει πρόληψη των νοσηλειών. Νομίζω σε αυτό βοηθάει πάρα πολύ και ένα πιλοτικό πρόγραμμα που έχουμε αναπτύξει εμείς στο Αττικόν.
Σε τι αφορά το πρόγραμμα αυτό; Πόσο καιρό το εφαρμόζετε; Και ποια είναι τα πρώτα συμπεράσματα;
Το εφαρμόζουμε εδώ κι ένα χρόνο σε περισσότερους από 80 ασθενείς από την ευρύτερη περιοχή του Χαϊδαρίου, που βρίσκεται το νοσοκομείο, και φιλοδοξούμε σιγά-σιγά να κάνουμε και μία ανάλυση κόστους, έτσι ώστε να το παρουσιάσουμε στο υπουργείο, και να ενισχυθεί αυτή η προσέγγιση και σε άλλα νοσοκομεία. Είναι ένα πρόγραμμα που υπάρχει στις προηγμένες χώρες, και ιδίως στις Σκανδιναβικές. Πρόκειται για κατ’ οίκον παρακολούθηση με εξειδικευμένη νοσηλεύτρια στην καρδιακή ανεπάρκεια, και παράλληλα συχνή τηλεφωνική επικοινωνία. Αυτό το πρόγραμμα, όπως ανακοινώθηκε και στο συνέδριο, έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τη συμμόρφωση των ασθενών στις θεραπείες και στις οδηγίες των ιατρών, βελτιώνει την ποιότητα ζωής, τιτλοποιούνται καλύτερα τα φάρμακα της καρδιακής ανεπάρκειας, και μέσα από αυτό το πρόγραμμα φαίνεται ότι μειώνονται και οι νοσηλείες στο νοσοκομείο, και κατά συνέπεια και το κόστος. Φιλοδοξούμε σιγά-σιγά μέσα από αυτό το πρόγραμμα να κάνουμε και μία ανάλυση κόστους, έτσι ώστε να το παρουσιάσουμε στο υπουργείο και να ενισχυθεί αυτή η προσέγγιση και σε άλλα νοσοκομεία με εξειδικευμένες νοσηλεύτριες.
Το ότι εσείς το εφαρμόζετε σε ασθενείς της περιοχής σημαίνει ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να εφαρμόζεται σε κοντινή απόσταση από τη δομή;
Η κατ οίκον προσέγγιση χρειάζεται μία απόσταση κοντινή στο νοσοκομείο. Βέβαια τηλεφωνικά έχουμε και ασθενείς από επαρχία που παρακολουθούμε, γιατί είμαστε κέντρο αναφοράς.
Η ανάπτυξη του δικτύου ιατρείων καρδιακής ανεπάρκειας, που προτείνατε στο συνέδριο, θα συνδέεται και με κατ οίκον νοσηλεία, όπως στο πρόγραμμα που εφαρμόζεται στο δικό σας Ιατρείο Καρδιακής Ανεπάρκειας στο Αττικόν;
Η φιλοδοξία είναι στα μεγάλα κέντρα τουλάχιστον να υπάρχει έστω και ένα τέτοιο πρόγραμμα.
Από πλευράς φαρμακευτικής τι έχουμε να περιμένουμε; Φάρμακα που μπορούν να εξαλείψουν τη νόσο ή φάρμακα που μπορούν να μεγαλώσουν το προσδόκιμο επιβίωσης;
Καταρχήν θα πρέπει να τονίσουμε ότι η καλύτερη παρέμβαση είναι η πρόληψη, η οποία προέρχεται από την καταπολέμηση των κλασσικών παραγόντων κινδύνου. Από κει και πέρα στη φαρμακευτική αγωγή έχουμε νεότερα φάρμακα. Ο συνδυασμός μάλιστα δύο ουσιών έχει βοηθήσει πολύ στη μείωση της θνητότητας, αλλά και των νοσηλειών τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για ένα νέο φάρμακο, που φαίνεται ότι εκτός από τη μείωση βλαπτικών ουσιών στο αίμα, αυξάνει και τη συγκέντρωση ωφέλιμων ουσιών. Κι έτσι με αυτό τον τρόπο μπορεί να καταπολεμηθεί καλύτερα το σύνδρομο. Επίσης υπάρχουν πολλά νέα φάρμακα σε μελέτη φάσης δύο και τρία που δοκιμάζονται. Είναι κυρίως νεότερα ινότροπα, όπως οι ενεργοποιητές καρδιακής μυοσύνης και νεότερα αγγειοδιασταλτικά.
Ποια θα είναι η λύση σε αυτή την ασθένεια; Ένα φάρμακο ή μία συσκευή;
Θα επαναλάβω ότι το πρώτο και κυρίαρχο είναι η πρόληψη. Από κει και πέρα πιστεύω ότι τα φάρμακα ολοένα και εξελίσσονται και βέβαια και οι συσκευές. Τώρα πια έχουμε καινούργιες συσκευές για την τελικού σταδίου καρδιακή ανεπάρκεια, όπου ενισχύουν την αριστερή κοιλία. Οι συσκευές αυτές τα τελευταία χρόνια έχουν εξελιχθεί και λειτουργούν με μαγνητική ροή, με μαγνητικά πεδία. Και εξαιτίας αυτής της εξελιγμένης λειτουργίας, μειώνεται ο κίνδυνος των θρομβώσεων. Μιλάμε για τις συσκευές υποβοήθησης αριστεράς κοιλίας, οι οποίες έχουν πολύ καλά αποτελέσματα στην επιβίωση ασθενών τελικού σταδίου, και ίσως κάποτε να είναι και θεραπεία τελική προορισμού. Προς το παρόν χρησιμοποιούνται για γέφυρα κυρίως προς μεταμόσχευση.
Και αν δεν κάνω λάθος αυτές οι συσκευές μπορούν να τοποθετηθούν μέχρι κάποια ηλικία;
Μέχρι τα 70.
Οι υπόλοιποι μετά τα 70 στον Καιάδα; Για ποιο λόγο γίνεται αυτό;
Είναι πολύ ακριβές συσκευές. Μετά τα 70 αρχίζουν οι συννοσηρότητες και διάφορα άλλα προβλήματα που περιορίζουν το όφελος από τις συσκευές αυτές γιατί είναι και συσκευές που τοποθετούνται με ανοιχτό χειρουργείο. Και υπάρχει και αυξημένος μετεγχειρητικός κίνδυνος σε προχωρημένες ηλικίες με τις συννοσηρότητες.
Και ξαναρωτώ ποια θα είναι η λύση στο μέλλον;
Ίσως η γονιδιακή θεραπεία. Ανιχνεύοντας γονίδια που εμπλέκονται και θεραπεύοντας τα ίσως από τη γέννηση ακόμα, να μπορέσουμε να εξαλείψουμε το πρόβλημα. Αλλά ακόμα είμαστε πολύ μακριά από αυτό.
Στην καρδιακή ανεπάρκεια οι αιτίες είναι πολλές. Υπάρχει και γονιδιακό υπόστρωμα;
Στην καρδιακή ανεπάρκεια σίγουρα υπάρχει γονιδιακή προδιάθεση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κληρονομείται άμεσα, από τους γονείς στα παιδιά. (Εξαιρούνται κάποιες ειδικές μυοκαρδιοπάθειες). Κληρονομείται μόνο μια γονιδιακή προδιάθεση, η οποία σε συγκεκριμένους ασθενείς, όταν παρέμβουν περιβαλλοντολογικοί παράγοντες σε έντονο βαθμό, τότε μπορεί το σύνδρομο να αναπτυχθεί.
Τι έχετε να πείτε σε όσους πάσχουν από το σύνδρομο;
Καλή παρακολούθηση, αν είναι δυνατόν από τους ειδικούς, καλή τήρηση των οδηγιών, συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή και εκπαίδευση. Να αποκτήσουν και οι ίδιοι γνώσεις στο αντικείμενο, έτσι ώστε να μην πανικοβάλλονται, και να βοηθούν και αυτοί στην διαχείριση του συνδρόμου.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
