Μια ομάδα Ελλήνων ερευνητών της Ακαδημίας Αθηνών σε συνεργασία με συναδέλφους τους από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins των ΗΠΑ, ήρθε να ταράξει τα νερά στον τομέα της διαστημικής έρευνας και να προκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, με τις μελέτες τους σε ό,τι αφορά το ηλιακό μας σύστημα.
Εκ των πρωταγωνιστών της ομάδας αυτής είναι ο κ. Κώστας Διαλυνάς ερευνητής του Γραφείου Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, ο οποίος σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων αναφέρθηκε στις έρευνες που έχει κάνει ο ίδιος και η ομάδα του σε δύο κυρίως τομείς, της μελέτης της Ηλιόσφαιρας και του Μαγνητικού Πεδίου του Κρόνου.
Η επιστημονική έρευνα σχετικά με το ηλιακό σύστημα που ανακοινώθηκε στις 25 Απριλίου και δημοσιεύθηκε 10 μέρες αργότερα στο επιστημονικό περιοδικό Nature Astronomy ανατρέπει τις μέχρι τώρα επικρατούσες αντιλήψεις σχετικά με το σχήμα της ηλιόσφαιρας, μιας τεράστιας περιοχής που περιβάλλει το ηλιακό μας σύστημα.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κύριος Διαλυνάς δηλώνει ευτυχής για τη σημαντική αυτή επιστημονική ανακάλυψη, λέγοντας ότι «αποτελεί το επιστέγασμα χρόνων δουλειάς και ότι είναι διπλά χαρούμενος γιατί μπόρεσε να το κάνει αυτό από την Ελλάδα και ιδιαίτερα από ένα ελληνικό Ίδρυμα όπως η Ακαδημία Αθηνών».
Οι Έλληνες ερευνητές
Στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Διαλυνάς χαρακτήρισε ιδιαίτερο υψηλό το επίπεδο των ελληνικών πανεπιστημίων, παρά το γεγονός ότι εδώ και αρκετά χρόνια υποχρηματοδοτούνται.
«Τα ελληνικά Πανεπιστήμια, παρά την κρίση, κάνουν πολύ υψηλό επιστημονικό και εκπαιδευτικό έργο με ελάχιστα χρήματα και πλέον με σοβαρές ελλείψεις προσωπικού», τόνισε ο κ. Διαλυνάς, επισημαίνοντας παράλληλα την ανάγκη να αυξηθούν τα κονδύλια στον τομέα της έρευνας και γενικότερα στην παιδεία.
Στην ερώτηση αν οι συνθήκες στην Ελλάδα είναι οι καταλληλότερες για έναν νέο επιστήμονα να αναπτύξει την ερευνητική του δραστηριότητα, ο κ. Διαλυνάς λέει: «είναι ένα θέμα για το οποίο θα μπορούσαμε να συζητάμε επί ώρες», σημειώνοντας ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι καλύτερα.
Απευθυνόμενος όμως, στους νέους που τελειώνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια και θέλουν να μπουν και να διαπρέψουν στην αρένα του ανταγωνισμού της επιστημονικής γνώσης, ο κ. Διαλυνάς τούς συμβουλεύει να «επιμείνουν σε αυτό που θέλουν να κάνουν, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να εργαστούν για να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσουν να το κάνουν, όχι με την έννοια να μαζέψουν χρήματα για να φύγουν στο εξωτερικό, αλλά να παλέψουν ώστε να αλλάξουν τις συνθήκες εκείνες που τους απαγορεύουν να κυνηγήσουν τα όνειρά τους».
Ο κ. Διαλυνάς, γεννήθηκε το 1978 στην Αθήνα, σπούδασε την επιστήμη της Φυσικής στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 2010 απέκτησε το Διδακτορικό του δίπλωμα. Όπως δηλώνει ο ίδιος, η έρευνα της Φυσικής του Διαστήματος ήταν ο τομέας που τον είχε κατακτήσει από την αρχή κιόλας των σπουδών του.
Η Διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Modeling the energetic ion energy spectra inside Saturn’s magnetosphere» είχε καταλυτικό αντίκτυπο στην έρευνα σχετικά με τη μαγνητόσφαιρα του Κρόνου. Το 2010 άρχισε να συνεργάζεται με το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής (APL) του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, ενώ στη συνέχεια εντάχθηκε στην ερευνητική κοινότητα επιστημόνων της Ακαδημίας Αθηνών ως ερευνητής του Γραφείου Διαστημικής έρευνας και Τεχνολογίας. Από το 2012, ο κύριος Διαλυνάς ασχολείται πλήρως με δύο διαφορετικούς τομείς, τη μελέτη της Ηλιόσφαιρας και τη μελέτη της Μαγνητόσφαιρας, πάνω στους οποίους έχει γράψει πολυάριθμα άρθρα τα οποία έχουν δημοσιευτεί ποικίλες φορές σε διεθνή περιοδικά.
Το σχήμα της ηλιόσφαιρας
Η πολυετής έρευνα του κύριου Διαλυνά και της ομάδας των Ελλήνων επιστημόνων, υπό τον πρωτοπόρο ερευνητή Σταμάτη Κριμιζή, είχε ως αποτέλεσμα να αναθεωρηθεί η εντύπωση που επικρατούσε εδώ και δεκαετίες για το σχήμα της ηλιόσφαιρας, η οποία βασιζόταν στις παρατηρήσεις που είχαμε από το περιβάλλον άλλων εξωηλιακών πλανητικών συστημάτων. Οι παρατηρήσεις αυτές οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι, όπως και τα εξωηλιακά πλανητικά συστήματα, έτσι και το δικό μας ηλιακό σύστημα, στα ταξίδια του γύρω από το κέντρο του Γαλαξία μας, θα πρέπει να μεταφέρει κι αυτό πίσω του ένα είδος «αλογοουράς», ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων που σχηματίζουν τον ηλιακό άνεμο.
Η άποψη αυτή επικρατούσε από το 1961, αλλά, οι συνδυασµένες µετρήσεις των διαστηµοπλοίων Voyager 1, Voyager 2 και Cassini αποδεικνύουν ότι οι µεταβολές του ηλιακού ανέµου εκτείνονται έως τα όρια της ηλιόσφαιρας κατά τη διάρκεια του 11-ετούς ηλιακού κύκλου και υποδεικνύουν πως η ηλιόσφαιρα αλληλεπιδρά µε το µεσοαστρικό αέριο ως µία διαµαγνητική «φυσαλίδα» πλάσµατος.
Η μέχρι τώρα θεωρητική έρευνα για την ηλιόσφαιρα υποστήριζε πως η µορφή της θα έµοιαζε περισσότερο µε µαγνητόσφαιρας, ωστόσο η τελική πειραµατική επιβεβαίωση πως η θεώρηση αυτή δεν είναι ακριβής, ήρθε από ερευνητές της Ακαδηµίας Αθηνών και του Johns Hopkins University, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι τις μετρήσεις και τα πειράματα του διαστηµοπλοίου Cassini σε συνδυασµό µε µετρήσεις ενεργητικών ιόντων από τα πειράµατα των Voyager 1 και 2, δείχνουν πως η ηλιόσφαιρα αποκρίνεται στις αλλαγές της ροής του ηλιακού ανέµου µέσα στη διάρκεια του 11-ετούς ηλιακού κύκλου και εντός ενός σύντοµου χρονικού διαστήµατος, περίπου 2-3 ετών. Τα παραπάνω αποτελέσµατα υποδεικνύουν πως η ηλιόσφαιρα είναι μια σχεδόν συµµετρική «φυσαλίδα» πλάσµατος που εµφανίζει διαµαγνητική συµπεριφορά: «αντιστέκεται» στη ροή του µεσοαστρικού αερίου που περιτυλίγεται γύρω από την ηλιόσφαιρα, λίγο έως πολύ, όπως το νερό ρέει γύρω από ένα βότσαλο σε ένα ποτάµι.
Ένας άλλος τομέας που ασχολείται ο κ. Διαλυνάς είναι η μελέτη της μαγνητόσφαιρας του πλανήτη Κρόνου, βασιζόμενος στα στοιχεία που στέλνουν εδώ και χρόνια τα ερευνητικά διαστημόπλοια Voyager 1, Voyager 2 και τώρα το Cassini, η αποστολή και η ζωή του οποίου ολοκληρώνεται περί τα μέσα του επόμενου Σεπτεμβρίου. Για το θέμα αυτό είπε ότι υπάρχουν καινούργιες ανακαλύψεις, καθώς το Cassini έχει στείλει πρωτοποριακά στοιχεία και φωτογραφίες από τους δακτυλίους του Κρόνου.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
