Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα – Σε τι είναι αφιερωμένη η κάθε μέρα της
Η Μεγάλη Εβδομάδα ή Αγία Εβδομάδα είναι η αμέσως επόμενη εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αρχίζει από την Κυριακή των Βαΐων και τερματίζεται το Μεγάλο Σάββατο. Η Μεγάλη εβδομάδα είναι αφιερωμένη από την εκκλησία μας στα Άγια Πάθη του Σωτήρος Ιησού Χριστού.
Σύμφωνα με το Μηνολόγιο που τηρεί απαρέγκλιτα η Ορθόδοξη Εκκλησία η κάθε μια μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας είναι αφιερωμένη σε κάποιο ή κάποια περιστατικά των Παθών του Χριστού
Οι τελετές της Μεγάλης Εβδομάδας:
Μεγάλη Δευτέρα (Κυριακή Βαΐων βράδυ)
Η Μεγάλη Δευτέρα έχει ως κυρίαρχο θέμα της τον Ιωσήφ ο οποίος ήταν ο 11ος γιος του Πατριάρχη Ιακώβ, που αναφέρεται στη Παλαιά Διαθήκη, αλλά και στην άκαρπη συκιά, που με έναν του λόγο ο Χριστός την ξέρανε (Ματθ. 21, 18-22).
Η ξερή συκιά συμβολίζει τον άνθρωπο δίχως αρετές.
Μεγάλη Τρίτη (Μεγάλη Δευτέρα βράδυ)
Η Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη στην παραβολή του Κυρίου με τις Δέκα Παρθένες (Ματθ. 25,1-13. Η παραβολή αυτή συμβολίζει την πίστη και την μέριμνα ώστε να είμαστε πάντα έτοιμοι για να υποδεχθούμε τον Κύριο. Επίσης είναι αφιερωμένη στην παραβολή των Ταλάντων που έχει ως αλληγορική έννοια τον εργατικό άνθρωπο (Ματθ. 25,14-30).
Μεγάλη Τετάρτη (Μεγάλη Τρίτη βράδυ)
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην πόρνη και αμαρτωλή γυναίκα (Λουκ. 7,47), που συντριμμένη μετανόησε, πίστεψε στο Χριστό και άλειψε τα πόδια Tου με μύρο. Αυτήν την μέρα ψάλλεται το τροπάριο που έγραψε η μοναχή Κασσιανή.
Ύμνος της Μεγάλης Τετάρτης (δοξαστικό):
Το τροπάριο της Κασσιανής ψάλλεται το απόγευμα της Μεγάλης Τρίτης, στην ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης.
«Κύριε η εν πολλαίς αµαρτίαις περιπεσούσα γυνή τη σην αισθοµένη θεότητα µυροφόρου αναλαβούσα τάξιν οδυροµένη, µύρα σοι προ του ενταφιασµού σου κοµίζει.
Οίµοι λέγουσα ότι νυξ µοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας, Ζοφώδης Τε και ασέληνος έρως της αµαρτίας
∆έξαι µου τας πηγάς των δακρύων ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ, κάµθητι µοι προς τους στεναγµούς της καρδίας ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας αποσµήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής µου βοστρύχοις
Ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν Κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα τω φόβω εκρύβη, Αµαρτιών µου τα πλήθη και κριµµάτων µου αβύσσους ης εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ µου.
Μη µε την σην δούλην παρίδης ο αµέτρητον έχων το έλεος.»
Μεταγραφή του Φώτη Κόντογλου:
Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη: Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας.
Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων, εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας.
Λύγισε στ’ αναστενάγματα της καρδιάς μου, εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης.
Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου, και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου· αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ’ άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε.
Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου;
Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ’ αμέτρητο έλεος.
Μεγάλη Πέμπτη (Μεγάλη Τετάρτη βράδυ)
Η Μεγάλη Πέμπτη είναι αφιερωμένη στον Ιερό Νιπτήρα που ο Κύριος έπλυνε τα πόδια των μαθητών του, στον Μυστικό Δείπνο γεγονός από το οποίο προήλθε το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, στην προσευχή στο Όρος των Ελαιών στην Γεσθημανή, στην προδοσία του Ιούδα, στη σύλληψη του Ιησού, στην ανάκριση από τον Άννα, στην Άρνηση του Απόστολου Πέτρου και στην καταδίκη του Χριστού από τον αρχιερέα Καϊάφα.
Μεγάλη Παρασκευή (Μεγάλη Πέμπτη βράδυ)
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη του Σωτήρα και στη Σταύρωση. Αυτήν την μέρα κορυφώνεται το Θείο Δράμα και τελείται η ακολουθία των Παθών. Οι πιστοί βιώνουν τα φρικτά Πάθη του Χριστού όπως τον χλευασμό, το ακάνθινο στεφάνι, τα ραπίσματα, τα μαστιγώματα, την σταύρωση και τον θάνατο του Σωτήρα. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής ψάλλονται τα Εγκώμια, ενώ σε ολόκληρη την χώρα η κάθε ενορία κάνει την περιφορά του Επιταφίου.
Τα Εγκώμια (αποσπάσματα):
ΣΤΑΣΙΣ ΠΡΩΤΗ
Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ, κατετέθης Χριστέ, καὶ Ἀγγέλων στρατιαὶ ἐξεπλήττοντο συγκατάβασιν δοξάζουσαι τὴν σήν.
Ἡ ζωὴ πῶς θνῄσκεις; πῶς καὶ τάφῳ οἰκεῖς; τοῦ θανάτου τὸ βασίλειον λύεις δέ, καὶ τοῦ ᾅδου τοὺς νεκροὺς ἐξανιστᾶς.
Μεγαλύνομέν σε, Ἰησοῦ Βασιλεῦ, καὶ τιμῶμεν τὴν Ταφὴν καὶ τὰ Πάθη σου, δι’ ὧν ἔσωσας ἡμᾶς ἐκ τῆς φθορᾶς.
Μέτρα γῆς ὁ στήσας, ἐν σμικρῷ κατοικεῖς, Ἰησοῦ παμβασιλεῦ τάφῳ σήμερον, ἐκ μνημάτων τοὺς θανόντας ἀνιστῶν.
Ἰησοῦ Χριστέ μου, Βασιλεῦ τοῦ παντός, τί ζητῶν τοῖς ἐν τῷ ᾅδῃ ἐλήλυθας; ἢ τὸ γένος ἀπολῦσαι τῶν βροτῶν.
Ὁ Δεσπότης πάντων, καθορᾶται νεκρός, καὶ ἐν μνήματι καινῷ κατατίθεται, ὁ κενώσας τὰ μνημεῖα τῶν νεκρῶν.
Ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ κατετέθης Χριστέ, καὶ θανάτῳ σου τὸν θάνατον ὤλεσας, καὶ ἐπήγασας τῷ κόσμῳ, τὴν ζωήν.
Μετὰ τῶν κακούργων, ὡς κακοῦργος Χριστέ, ἐλογίσθης δικαιῶν ἡμᾶς ἅπαντας, κακουργίας τοῦ ἀρχαίου πτερνιστοῦ.
Ὁ ὡραῖος κάλλει, παρὰ πάντας βροτούς, ὡς ἀνείδεος νεκρὸς καταφαίνεται, ὁ τὴν φύσιν ὠραΐσας τοῦ παντός.
ᾍδης πῶς ὑποίσει, Σῶτερ παρουσίαν τὴν σήν, καὶ μὴ θᾶττον συνθλασθείη σκοτούμενος, ἀστραπῆς φωτός σου αἴγλη ἐκτυφλωθείς;
Ἰησοῦ γλυκύ μοι, καὶ σωτήριον φῶς, τάφῳ πῶς ἐν σκοτεινῷ κατακέκρυψαι; ὢ ἀφάτου, καὶ ἀρρήτου ἀνοχῆς!
…
ΣΤΑΣIΣ ΔΕΥΤΕΡΑ
Ἄξιόν ἐστι, μεγαλύνειν σε τὸν Ζωοδότην, τὸν ἐν τῷ Σταυρῷ τὰς χεῖρας ἐκτείναντα, καὶ συντρίψαντα τὸ κράτος τοῦ ἐχθροῦ.
Ἄξιόν ἐστι, μεγαλύνειν σε τὸν πάντων Κτίστην· τοῖς σοῖς γὰρ παθήμασιν ἔχομεν, τὴν ἀπάθειαν ῥυσθέντες τῆς φθορᾶς.
Ἔφριξεν ἡ γῆ, καὶ ὁ ἥλιος Σῶτερ ἐκρύβη, σοῦ τοῦ ἀνεσπέρου φωτὸς Χριστέ, ἐν τῷ τάφῳ δύντος νῦν σωματικῶς.
Ὕπνωσας, Χριστέ, τὸν φυσίζωον ὕπνον ἐν τάφῳ, καὶ βαρέως ὕπνου ἐξήγειρας, τοῦ τῆς ἁμαρτίας, τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος.
Μόνη γυναικῶν, χωρὶς πόνων ἔτεκόν σε Τέκνον, πόνους δὲ νῦν φέρω πάθει τῷ σῷ, ἀφορήτους, ἀνεβόα ἡ Σεμνή.
Ἄνω σε Σωτήρ, ἀχωρίστως τῷ Πατρὶ συνόντα, κάτω δὲ νεκρὸν ἠπλωμένον γῆ, καθορῶντα φρίττει νῦν τὰ Σεραφίμ.
Ρήγνυται ναοῦ, καταπέτασμα τῇ σῇ Σταυρώσει, κρύπτουσι φωστῆρες Λόγε τὸ φῶς, σου κρυβέντος τοῦ ἡλίου ὑπὸ γῆν.
Γῆς ὁ καταρχάς, μόνῳ νεύματι πήξας τὸν γῦρον, ἄπνους ὡς βροτὸς καθυπέδυ γῆν· τῷ θεάματι δε φρῖξον οὐρανέ.
…
ΣΤΑΣIΣ ΤΡΙΤΗ
Αἱ γενεαὶ πᾶσαι, ὕμνον τῇ Ταφῇ σου, προσφέρουσι Χριστέ μου.
Καθελὼν τοῦ ξύλου, ὁ Ἀριμαθαίας, ἐν ταφῶ σε κηδεύει.
Μυροφόροι ἦλθον, μύρα σοι Χριστέ μου, κομίζουσαι προφρόνως.
Δεῦρο πᾶσα κτίσις, ὕμνους ἐξοδίους, προσοίσωμεν τῷ Κτίστῃ.
Ὡς νεκρὸν τὸν ζῶντα, σὺν Μυροφόροις πάντες, μυρίσωμεν ἐμφρόνως.
Ἰωσὴφ τρισμάκαρ, κήδευσον τὸ σῶμα, Χριστοῦ τοῦ ζωοδότου.
Οὕς ἔθρεψε τὸ μάννα, ἐκίνησαν τὴν πτέρναν, κατὰ τοῦ Εὐεργέτου.
Οὕς ἔθρεψε τὸ μάννα, φέρουσι τῷ Σωτῆρι, χολὴν ἅμα καὶ ὄξος.
Ὢ τῆς παραφροσύνης, καὶ τῆς Χριστοκτονίας, τῆς τῶν προφητοκτόνων!
Μεγάλο Σάββατο (Μεγάλη Παρασκευή πρωϊ και βράδυ)
Το Μεγάλο Σάββατο είναι αφιερωμένο στην Ταφή του Χριστού και στην Κάθοδό του στον Άδη. Η εκκλησία μας τελεί την ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και στις 12 το μεσημέρι την Αποκαθήλωση, δηλαδή τον ενταφιασμό του Χριστού από τον Ιωσήφ Αριμαθαίας.
Κυριακή του Πάσχα (Μεγάλο Σάββατο πρωί και νύχτα από τις 12.00 π.μ)
Το Μεγάλο Σάββατο στις 12 που αλλάζει η μέρα σε Κυριακή έχουμε την Ανάσταση του Χριστού και την ήττα του θανάτου. Αυτή την μέρα γίνεται και η Αφή του Αγίου Φωτός στον κόσμο από τον Πανάγιο Τάφο στα Ιεροσόλυμα.
Την Κυριακή του Πάσχα η εκκλησία μας τελεί τον Εσπερινό της Αγάπης.
