Οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι μία δύσκολη περίοδος της σχολικής ζωής για τα παιδιά, προκαλούν άγχος και ψυχολογική φόρτιση. Το άγχος είναι διαχειρίσιμο, αν οι γονείς παρέχουν στα παιδιά ασφάλεια, σέβονται την προσπάθειά τους, αλλά ταυτόχρονα δεν τα φροντίζουν σαν είναι άρρωστα, δεν είναι υπερπροστατευτικοί.
Ενόψει των πανελλαδικών εξετάσεων που ξεκινούν τη Δευτέρα, για τις στρατηγικές που θα πρέπει ακολουθήσουν οι γονείς ώστε να ενισχύσουν την προσπάθεια των παιδιών τους μίλησε στην εκπομπή «Πανόραμα» στο «Πρακτορείο FM 104,9» η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, Άννα Καλυμνιού.
«Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η περίοδος των εξετάσεων είναι μία δοκιμασία της σχέσης μεταξύ παιδιών και γονιών, υπάρχει ένταση και επιθετικότητα από τα παιδιά προς τους γονείς, οι οποίοι είναι τα πιο κοντινά πρόσωπα» ανέφερε η κ. Καλυμνιού.
«Η βασική αιτία άγχους είναι ότι τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά υπερεκτιμούν την αξία των εξετάσεων, χωρίς να θέλουμε να μειώσουμε τη σημασία που έχουν. Οι εξετάσεις αντιμετωπίζονται σαν να είναι αυτό που θα καθορίσει τα πάντα, σαν να είναι το μοναδικό σημαντικό πράγμα στη ζωή του παιδιού κι αυτός είναι ένας φόβος των παιδιών, που πυροδοτεί το άγχος τους» σημείωσε.
Οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία. Δηλαδή, θεωρούν ότι η επιτυχία στις εξετάσεις αυτές είναι το παν και ότι αν δεν περάσουν τα παιδιά τους θα είναι καταστροφικό. Συχνά προβάλλουν τις δικές τους επιθυμίες, ή όνειρα, περιμένοντας τα παιδιά τους να έχουν μία τέτοια επιτυχία. Πολλές φορές ακόμη κι αν δεν το λένε το κάνουν με έμμεσο τρόπο μη λεκτικά, εξήγησε η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια.
Πώς όμως μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά σε αυτή τη δύσκολη περίοδο;
* Οι γονείς χρειάζεται να μην κάνουν συνεχώς κήρυγμα στα παιδιά όσον αφορά το πότε και πώς πρέπει να διαβάζουν, κάτι το οποίο γίνεται συχνά. Το παιδί ξέρει πολύ καλά πώς πρέπει να διαβάσει, πότε χρειάζεται να διαβάσει και αν έχει διαβάσει. Δεν πρέπει να τα πιέζουν να διαβάσουν. Αν νιώσουν τα παιδιά πίεση, αγχώνονται. Γενικά όσον αφορά τη στάση των γονέων είναι σημαντικό να είναι συνεπείς σε αυτά που λένε για να αισθανθούν τα παιδιά περισσότερη ασφάλεια και να μπορούν να τους εμπιστευθούν.
* Είναι σημαντικό οι γονείς να σέβονται την προσπάθεια του παιδιού και να εξασφαλίζουν το κατάλληλο περιβάλλον για διάβασμα, για παράδειγμα να μην παρακολουθούν τηλεόραση με την ένταση του ήχου πολύ δυνατά, να μην υπάρχουν εντάσεις στο σπίτι τη συγκεκριμένη περίοδο.
* Το παιδί είναι σημαντικό να γνωρίζει ποιες ώρες είναι ο γονιός στο σπίτι, ώστε αν χρειαστεί κάτι, αυτός να είναι διαθέσιμος, να είναι μαζί του. Αυτό δίνει στο παιδί μία αίσθηση ασφάλειας. Κατά την περίοδο των εξετάσεων ο έφηβος χρειάζεται να αισθάνεται τον γονιό κοντά του, επειδή περνάει όλη αυτή τη δοκιμασία. Μέχρι έναν βαθμό οι γονιός θα πρέπει να προσαρμοστεί στο πρόγραμμα του παιδιού, θα πρέπει είναι στο σπίτι. Ωστόσο, είναι καλό να μην το φροντίζει σαν να είναι άρρωστο. «Πολύ συχνά παρατηρούμε μία υπερπροστατευτικότητα των γονέων αυτή την περίοδο. Δεν είναι άρρωστο. Δίνει εξετάσεις και είμαστε κοντά σε ό,τι ζητήσει» σημειώνει η κ. Καλυμνιού.
* Οι γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά, όταν ακούν τις ανησυχίες τους και είναι σημαντικό να λέγεται πόσο πολύ τα αγαπούν, είτε γράψουν καλά, είτε δεν γράψουν καλά στις εξετάσεις.
* Οι γονείς επιδιώκουν να έχουν παράλληλα και τη δική τους προσωπική ζωή. Δηλαδή, η προσωπική τους ευτυχία δεν εξαρτάται από το αν τα παιδιά θα γράψουν καλά σε αυτές τις εξετάσεις. Αυτό τα επιβαρύνει πολύ.
* Σε περίπτωση που ο γονιός διαπιστώσει ότι το παιδί δεν καταβάλλει την απαιτούμενη προσπάθεια, δεν μπορεί να το πιέσει περισσότερο. Θα μπορούσε να το συζητήσει με το παιδί, γιατί το ότι δεν καταβάλλει προσπάθεια μπορεί να δείχνει ότι έχει παραιτηθεί, ή ότι έχει πάρα πολύ έντονο άγχος.
* Σε καμία περίπτωση να μην το συγκρίνει με αδέλφια, συμμαθητές, ξαδέλφια. Να μην του λέει, για παράδειγμα, «εκείνος έγραψε καλά και πέρασε στην τάδε Σχολή, κοίτα τι θα κάνεις εσύ».
* Δεν είναι καλό οι γονείς να μιλούν για τα κατορθώματά τους και να θέτουν τη σχέση με τα παιδιά σε ανταγωνισμό. Πρέπει να αποφεύγονται φράσεις όπως «εγώ στην ηλικία σου ήμουν πολύ καλός μαθητής, να δω τώρα τι θα κάνεις εσύ». Σε καμία περίπτωση δεν μειώνουν το παιδί λέγοντας ότι «όταν εγώ ήμουν στην ηλικία σου, οι γονείς μου μου πρόσφεραν πάρα πολύ λίγα να δούμε πώς θα εκμεταλλευθείς εσύ όλα αυτά που σου προσφέρω”. «Δεν ευθύνεται το παιδί για το ότι εμείς δεν είχαμε τότε τις ευκαιρίες» αναφέρει η κ. Καλυμνιού.
Ο γονιός, σύμφωνα με την κ. Καλυμνιού, πρέπει να αναγνωρίσει τα συμπτώματα, τα σημάδια του άγχους στο παιδί, για να μπορέσει να το βοηθήσει. Το παιδί βρίσκεται σε μία κατάσταση που θα αξιολογηθεί, είναι φυσιολογικό να αισθάνεται άγχος, το οποίο σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι υπερβολικό.
«Το άγχος έχει να κάνει πάρα πολύ με σκέψεις και με φόβους. Δηλαδή, σε πρώτη φάση χρειάζεται το παιδί να σκεφθεί τι είναι εκείνο που το αγχώνει περισσότερο. Αν το ρωτήσουμε, θα μας πει πάρα πολλά αρνητικά σενάρια. Χρειάζεται αυτοί οι φόβοι να απαντηθούν, δηλαδή να υπάρχει και ένα δεύτερο πλάνο, ότι μπορούν να δώσουν και άλλες εξετάσεις, να γνωρίζει τι άλλες επιλογές έχει» λέει η κ. Καλυμνιού και προσθέτει: «Οι εξετάσεις αφορούν το παιδί, το παιδί αξιολογείται. Πολλές φορές οι γονείς λένε “πάμε να δώσουμε εξετάσεις”, “φέτος θα δώσουμε πανελλήνιες” και είναι σαν να ταυτίζονται με το παιδί, σαν να είναι ένα. Κι αυτό προκαλεί πρόσθετο άγχος».
Σύμφωνα με την ίδια, σε περίπτωση που το άγχος φέρνει το παιδί σε μία κατάσταση που δεν μπορεί να λειτουργήσει, τότε καλό είναι να μη διστάσουν να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, προκειμένου να το διαχειριστούν τόσο οι γονείς, όσο και τα παιδιά. Το άγχος συνδέεται με αρνητικές σκέψεις, αλλά μπορεί να έχει και αρνητικά συμπτώματα, σωματικά πολύ έντονα.
Συνήθη σωματικά συμπτώματα του άγχους αυτή την περίοδο είναι οι δυσκολίες στον ύπνο, αλλαγές στην όρεξη, ταχυκαρδίες, γαστρεντερικά προβλήματα.
Σε κάποιες περιπτώσεις το άγχος οδηγεί σε μπλακ άουτ, το παιδί αναφέρει ότι έρχεται ένα μαύρο κενό μπροστά του και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί και σπανιότερα μπορεί να συμβεί κρίση πανικού.
Το μήνυμα που πρέπει να μεταδώσουν οι γονείς στα παιδιά, σύμφωνα με την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια, για να μετριάσουν το άγχος τους, είναι ότι δεν εξαρτάται η προσωπική τους αξία από την επιτυχία τους στις εξετάσεις, αλλά ότι θα έχουν επιτύχει έναν στόχο.
Κατερίνα Γιαννίκη
